فهرست مطالب
مواد مخدر در دانشگاه‌های ایران ۱۴۰۴ دیگر یک موضوع حاشیه‌ای نیست؛ بلکه به بحرانی ملی تبدیل شده که آینده یک نسل را در معرض نابودی قرار می‌دهد. آمارهای رسمی و غیررسمی نشان می‌دهد که مصرف مواد سنگین در میان دانشجویان در حال افزایش است، در حالی که سیاست‌های رسمی فقط بر سرکوب و بازداشت متمرکز شده‌اند، نه بر پیشگیری و درمان.
۱) ارقامی که نمی‌توان نادیده گرفت
بر اساس آخرین پیمایش‌ها در سال ۱۴۰۳، حدود ۵.۴ درصد از دانشجویان تمایل به مصرف مواد سنگین مانند تریاک و حشیش نشان داده‌اند. در همین زمان، ۶.۲ درصد مصرف سیگار را گزارش کرده‌اند و در برخی دانشگاه‌ها افزایش مصرف «شیشه» (متامفتامین) میان دانشجویان مشهود بوده است. این اعداد نشان می‌دهد که مشکل به یک دانشگاه یا استان خاص محدود نیست، بلکه الگوی مشترک در سطح ملی است.
۲) چرا این پدیده گسترش یافت؟
- فشار اجتماعی و سیاسی: سرکوب و محدودیت آزادی‌ها باعث می‌شود دانشجویان به دنبال راه‌فرار روانی باشند.
- بحران اقتصادی و بیکاری: ناامیدی از آینده شغلی و گرانی‌های روزمره زمینه را برای مصرف مواد فراهم می‌کند.
- تغییر در بازار مواد: با سخت‌تر شدن دسترسی به تریاک، تقاضا به سمت مواد صنعتی ارزان‌تر و خطرناک‌تر تغییر یافته است.
۳) واکنش نظام: امنیتی به‌جای درمانی
مقامات هر سال آمارهای بزرگی از انهدام باندهای قاچاق ارائه می‌دهند. اما واقعیت این است که صرفاً با این برخوردهای امنیتی، بحران مواد مخدر در دانشگاه‌های ایران ۱۴۰۴ مهار نمی‌شود. نبود برنامه‌های پیشگیرانه و درمانی کافی در محیط‌های آموزشی باعث شده اثر این اقدامات کوتاه‌مدت باشد. در حالی‌که دانشجویان بیش از هر زمان دیگری نیازمند خدمات روانشناسی دانشگاهی و کلینیک‌های حمایتی هستند، غیبت چنین سازوکاری به نقطه ضعف بزرگی در مدیریت بحران مواد مخدر در دانشگاه‌های ایران ۱۴۰۴ تبدیل شده است.
۴) پروپاگاندا و اغراق رسانه‌ای
بارها ویدیوهایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود که مدعی «مصرف علنی مواد در دانشگاه‌ها» است. بررسی برخی از این کلیپ‌ها نشان داد که آن‌ها قدیمی یا حتی مربوط به کشورهای دیگر بوده‌اند. این سیاستِ اغراق، فقط برای توجیه سرکوب بیشتر یا تخریب چهره دانشگاه‌ها استفاده می‌شود و کمکی به حل مشکل نمی‌کند.
۵) روایت‌های دانشجویی و پزشکی
برخی منابع دانشجویی و درمانی گفته‌اند که دسترسی به مواد مخدر در خوابگاه‌ها ساده‌تر از گذشته است. بسیاری از خانواده‌ها به دلیل ترس از انگ اجتماعی یا مداخله امنیتی، حاضر به گزارش مشکل نیستند و این موضوع چرخه بحران را ادامه می‌دهد.
۶) چه باید کرد؟ پیشنهادهای فوری
۱. پیمایش ملی مستقل درباره مواد مخدر در دانشگاه‌های ایران ۱۴۰۴ با تضمین محرمانگی شرکت‌کنندگان.
۲. ایجاد برنامه‌های روانشناختی و پیشگیرانه در محیط دانشگاهی.
۳. گسترش خدمات درمانی و بازپروری برای دانشجویان.
۴. کمپین آگاهی عمومی برای خانواده‌ها و دانشجویان، با هدف کاهش ترس و انگ.
۵. تحقیقات قضایی مستقل درباره شبکه‌های توزیع در محیط‌های دانشگاهی.
صدای یک خبرنگار معارض
پدیده مواد مخدر در دانشگاه‌های ایران ۱۴۰۴ نه خطای فردی، بلکه نشانه شکست ساختاری در سیاست‌های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی نظام است. تمرکز صرف بر امنیت و بازداشت، بدون درمان و آگاهی، تنها بحران را عمیق‌تر می‌کند. اینجا وظیفه رسانه‌های مستقل و معارض است که با گزارش‌های مستند و انسانی، این بحران را به موضوعی ملی و بین‌المللی تبدیل کنند تا شاید فشار افکار عمومی راهی برای اصلاح بگشاید.
