فهرست مطالب
در حالی که رسانه‌های رسمی همچون تسنیم از ثبت معاملات چشمگیر در بورس کالای ایران در ۱۴۰۴ سخن می‌گویند، نگاهی دقیق‌تر به آمارها، از بحران تقاضا، نوسانات تولید، و سقوط ارزش معاملات در بورس کالا حکایت دارد؛ بحرانی که دولت سعی دارد با بازی با ارقام، آن را پنهان نگه دارد.
حجم معاملات بالا، ولی قدرت خرید پایین
بر اساس گزارش منتشرشده، مجموع معاملات خردادماه در بازار فیزیکی بورس کالا بیش از ۹ میلیون و ۲۹۵ هزار تن به ارزش ۱۳۴ هزار میلیارد تومان بوده است. اما آیا این ارقام، واقعیت اقتصاد ایران را بازتاب می‌دهد؟
کارشناسان می‌گویند بخش زیادی از این معاملات مربوط به صنایع بالادستی و شرکت‌های شبه‌دولتی است، نه تقاضای مردمی یا بخش خصوصی واقعی. و این دقیقاً همان چیزی‌ست که موجب سقوط ارزش معاملات در بورس کالا در معنا و عملکرد اقتصادی شده است.
تالار فلزات و صنعتی؛ انحصار دولتی ادامه دارد
با وجود ثبت معامله ۷ میلیون و ۸۰۰ هزار تن در تالار محصولات صنعتی و معدنی، از جمله بیش از ۲ میلیون تن سنگ‌آهن و ۱.۱ میلیون تن فولاد، اما همچنان شاهد وابستگی شدید این بازار به سیاست‌های حمایتی دولت و غیبت شفافیت در قیمت‌گذاری هستیم.
سقوط ارزش معاملات در بورس کالا زمانی آشکارتر می‌شود که بدانیم نوسانات نرخ ارز، سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی و کاهش صادرات باعث شده بسیاری از تولیدکنندگان به جای رشد، صرفاً در حال بقا باشند.
پتروشیمی و نفت؛ رقم بالا، اما خروجی پایین
در تالار فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی، ۱.۴ میلیون تن محصول معامله شد، به ارزش ۵۰ هزار میلیارد تومان. رقم قابل‌توجهی به ظاهر، اما با توجه به کاهش صادرات و تکرار کسری مواد اولیه در صنایع پایین‌دستی، عملاً نشانه‌ای از سقوط ارزش واقعی معاملات در بورس کالا به حساب می‌آید.
کشاورزی و خودرو؛ دو بازار فرعی، دو بحران پنهان
تنها ۲۴۰ دستگاه خودرو در تالار خودرو معامله شد، و همین عدد گویای عمق رکود در بازار خودروست. در بخش کشاورزی نیز تنها ۱.۲ تن زعفران معامله شده که با تبلیغات وسیع صادرات زعفران در تضاد کامل است. این نیز بخشی دیگر از سقوط ارزش معاملات در بورس کالا محسوب می‌شود.
بازار فرعی؛ آینه بازار واقعی
در بخش بازار فرعی نیز تنها ۴۳ هزار تن کالا با ارزشی کمتر از ۱۳۰۰ میلیارد تومان معامله شد. این بازار که باید نماینده نیازهای واقعی مردم و واحدهای کوچک باشد، همچنان کم‌رمق و غیرقابل اتکا باقی مانده است.
سقوط ارزش معاملات در بورس کالا
در مجموع، اگرچه آمارهای کلی بورس کالا در خرداد ۱۴۰۴ عددی بزرگ نشان می‌دهند، اما حقیقت آن است که سقوط ارزش معاملات در بورس کالا بازتاب بحران عمیق‌تری در اقتصاد ایران است: رکود صنعتی، کاهش تقاضا، بی‌اعتمادی به بازار و ناتوانی دولت در مدیریت شفاف منابع.
