فهرست مطالب
در ماه‌های اخیر، بحث تحویل جنگنده سوخو ۳۵ روسیه به ایران دوباره در رسانه‌های داخلی و بین‌المللی داغ شده است. در حالی که رسانه‌های حکومتی این خبر را نشانه‌ای از «اقتدار نظامی» می‌دانند، ناظران مستقل معتقدند که این معامله بیش از آنکه دستاوردی برای ایران باشد، نشانه‌ای از وابستگی عمیق‌تر تهران به مسکو است.
وابستگی نظامی به جای توسعه ملی
دولت جمهوری اسلامی، پس از سال‌ها تحریم و انزوای بین‌المللی، به دنبال پر کردن خلأ فناوری نظامی خود است. خرید جنگنده سوخو ۳۵ روسیه شاید در ظاهر قدرت هوایی ایران را تقویت کند، اما در عمل، این وابستگی جدید به روسیه یادآور دوران سیطره بیگانه بر سیاست و امنیت ملی کشور است.
تحلیل‌گران نظامی می‌گویند که روسیه در حال فروش تجهیزات قدیمی و مازاد خود به ایران است؛ تجهیزاتی که کارایی آنها در جنگ اوکراین زیر سؤال رفته است. این در حالی است که هزینه نگهداری و آموزش برای جنگنده سوخو ۳۵ روسیه به‌مراتب بالاتر از توان اقتصادی ایران است.
روسیه برنده، ایران بازنده
در این معامله، برنده اصلی روسیه است. کرملین با تحویل جنگنده سوخو ۳۵ روسیه نه تنها درآمد ارزی تازه‌ای کسب می‌کند، بلکه از ایران به عنوان ابزار فشار در سیاست‌های منطقه‌ای خود بهره می‌برد. در مقابل، ایران تنها به عنوان مصرف‌کننده و نیروی تابع باقی می‌ماند، بدون هیچ امتیاز فناوری یا انتقال دانش واقعی.
منابع مستقل گزارش داده‌اند که قرارداد شامل هیچ تعهدی از سوی روسیه برای انتقال فناوری یا ساخت قطعات در داخل ایران نیست. این بدان معناست که هرگونه تعمیر، آموزش یا پشتیبانی باید از طریق مسکو انجام شود، و این دقیقاً همان چیزی است که استقلال نظامی را از بین می‌برد.
نارضایتی در درون بدنه ارتش
حتی در میان بخشی از کارشناسان نظامی داخلی نیز نگرانی وجود دارد. برخی معتقدند که جنگنده سوخو ۳۵ روسیه با نیازهای دفاعی ایران همخوانی ندارد و تنها برای نمایش تبلیغاتی به کار گرفته می‌شود. در واقع، خرید این جنگنده‌ها در حالی صورت می‌گیرد که زیرساخت‌های هوایی ایران فرسوده و ناامن است، و بودجه دفاعی کشور به‌شدت از مشکلات اقتصادی رنج می‌برد.
سیاستی برای حفظ چهره، نه امنیت کشور
به باور بسیاری از ناظران، حکومت ایران با تمرکز بر جنگنده سوخو ۳۵ روسیه می‌کوشد شکست‌های خود در حوزه سیاست خارجی را پنهان کند. اما حقیقت آن است که این خرید نه نشان اقتدار، بلکه نشانه‌ی ناامیدی است. چراکه کشوری مستقل، امنیت خود را بر مبادلات یک‌جانبه با قدرت‌های خارجی بنا نمی‌کند.
در نهایت، معامله جنگنده سوخو ۳۵ روسیه بیش از آنکه موفقیت نظامی باشد، شکست راهبردی برای استقلال ایران است. روسیه به دنبال نفوذ عمیق‌تر در ساختار نظامی و سیاسی تهران است، و جمهوری اسلامی نیز با از دست دادن توازن در روابط خارجی، گامی دیگر به سوی وابستگی کامل برمی‌دارد.
ایران امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند استقلال واقعی است، نه جنگنده‌های روسی که تنها آسمان کشور را سنگین‌تر و آینده‌اش را مبهم‌تر می‌کنند.
