فهرست مطالب
تصویر ماهواره ای منتشر شده توسط ناسا از شمال غرب ایران فقط یک عکس فوری از فضا نبود. این در واقع آینه ای بود که زشتی آنچه رژیم روی زمین پنهان کرده بود را آشکار می کرد: فاجعه درياچه ارومیه که زمانی بزرگترین دریاچه نمک خاورمیانه بود و امروز تقریباً از وجود ناپدید شده است.
برای چندین دهه، گسترش آب دریاچه بین 5000 تا 6000 کیلومتر مربع رسیده است که حیات وحش کمیاب را در بر می گیرد و منبع امرار معاش هزاران خانواده را فراهم می کند. اما تا سال 2025، تنها 581 کیلومتر مربع از آن منطقه باقی مانده بود. حجم آب از حدود 30 میلیارد متر مکعب در دهه 1970 به کمتر از 0.5 میلیارد متر مکعب امروز کاهش یافته است. این اعداد فقط آمار نیستند… بلکه شاهدی قانع کننده بر ابعاد فاجعه دریاچه ارومیه هستند.
وقتی سیاست خشک می شود
مرجعی که سدهای تصادفی بر سر سرچشمه دریاچه می سازد، خود مرجعی است که میلیاردها دلار را صرف جنگ های خارجی می کند، در حالی که نمی تواند چند میلیارد دلار برای نجات یک راه نجات در داخل مرزهای خود فراهم کند. گزارش های زیست محیطی محلی و بین المللی تایید کرد که دریاچه 90 درصد مساحت و بیش از 98 درصد حجم آب خود را طی دهه های گذشته از دست داده است، نه تنها به دلیل تغییرات آب و هوایی، بلکه به دلیل سوء مدیریت و فساد سیستماتیک.
اما رژیم ترجیح داد گوشهایش را ببندد. هشدارهای دانشمندان نادیده گرفته شد و پروژه های بین المللی برای نجات دریاچه متوقف شد. بدین ترتیب فاجعه دریاچه ارومیه از بحران زیست محیطی به بن بست سیاسی تبدیل شد که اولویت های مسئولان را افشا می کند.
مردی بدون آب… سرزمینی بدون زندگی
این خشکسالی برای مردم منطقه چه معنایی دارد؟
- صدها روستایی که زمانی دریاچه را احاطه کرده بودند، امروزه با خطر بیابان زایی کامل مواجه هستند.
- بادها میلیون ها تن نمک سمی را به مزارع منتقل می کنند و کشاورزان را با زمین های بایر رها می کنند.
- حدود 6 میلیون نفر در آذربایجان غربی و شرقی و حتی در اعماق ایران در معرض خطر بیماری های تنفسی جدی قرار دارند که بر اساس برآوردهای کارشناسان بهداشت عمومی.
نتیجه اینکه فاجعه دریاچه ارومیه آب را به تنهایی دفن نکرد بلکه یک زندگی کامل را با آن دفن کرد و جامعه را با فقر و بیماری مواجه کرد در حالی که گفتمان رسمی هنوز از “خودکفایی” سخن می گفت.
یک جنایت تمام عیار
وقتی دریاچه ای به این اندازه خشک می شود، نمی توانیم فقط در مورد یک “فاجعه طبیعی” صحبت کنیم. اتفاقی که افتاد یک جنایت تمام عیار بود: ـ:
- متهم ردیف اول : نظامی که توانایی هزینه کردن در هر جهت را دارد جز جهت شهروند.
- ابزار: سدها، فساد، انکار.
- قربانیان: انسان و طبیعت با هم.
تصویر ناسا صرفا یک سند علمی نبود بلکه شاهدی بر محکومیت فاجعه دریاچه ارومیه بود. این نشان می دهد که چگونه یک مرجع می تواند یک “جن آبی” را به یک بیابان سفید تبدیل کند… و چگونه یک تراژدی زیست محیطی می تواند به یک زخم سیاسی باز تبدیل شود.
