فهرست مطالب
در ۲۰ اوت ۲۰۲۵، خبر حادثه اتوبوس در افغانستان منطقه هرات را لرزاند؛ حادثه‌ای که بیش از ۷۶ کشته بر جای گذاشت، بیشترشان مهاجران افغان بازگشته از ایران بودند. این سانحه صرفا یک تصادف جاده‌ای نبود، بلکه آینه‌ای از بحران‌های عمیق‌تر است: اخراج اجباری، ضعف زیرساخت‌ها و خطراتی که میلیون‌ها افغان در مسیر بازگشت با آن روبه‌رو هستند.
جزيیات حادثه: شعله‌ور شدن در میانه راه
- اتوبوس از گذرگاه اسلام‌قلعه در مرز ایران به سمت کابل حرکت کرده بود.
- نزدیک منطقه جزره در ولایت هرات، اتوبوس با یک تانکر سوخت و یک موتورسیکلت برخورد کرد.
- شدت برخورد باعث آتش‌سوزی مهیبی شد که در چند دقیقه اتوبوس را به توده‌ای از آتش بدل کرد.
- به گفته مقام‌های محلی، دست‌کم ۷۶ نفر، از جمله ۱۹ کودک، جان باختند و سه نفر دیگر به شدت زخمی شدند.
چرا مهاجران در این اتوبوس بودند؟
از آغاز سال ۲۰۲۵، ایران و پاکستان کمپین‌های گسترده‌ای برای اخراج مهاجران غیرقانونی به راه انداخته‌اند. طبق گزارش سازمان ملل، طی ماه‌های اخیر بیش از ۱.۵ میلیون نفر به‌طور اجباری به افغانستان بازگردانده شده‌اند؛ آماری که پس‌زمینه‌ای برای فاجعه اخیر یعنی حادثه اتوبوس در افغانستان و مرگ ده‌ها مهاجر محسوب می‌شود.
- این مهاجران اغلب با تبعیض، بیکاری و فشارهای امنیتی در کشورهای همسایه مواجه بودند.
- سفر بازگشت از طریق جاده‌های ناایمن و با اتوبوس‌های شلوغ و فرسوده انجام می‌شود.
- نبود نظارت سبب شده که خطر سوانح چند برابر شود.
ابعاد تحقیقی: چرا چنین فجایعی تکرار می‌شود؟
- ضعف زیرساخت‌ها: جاده‌های غرب افغانستان فرسوده و فاقد علائم ایمنی‌اند.
- قاچاق انسان: برخی اتوبوس‌ها توسط واسطه‌های غیررسمی اداره می‌شوند که به ایمنی توجهی ندارند.
- فشار جمعیتی: موج‌های بازگشت ناگهانی تقاضای شدیدی برای حمل‌ونقل ایجاد کرده است.
- فقدان دولت مؤثر: ضعف حکومت افغانستان در اجرای قوانین، خطرها را افزایش داده است.
واکنش‌ها
- مقام‌های محلی عزای عمومی اعلام و از آغاز تحقیقات خبر دادند، اما وعده‌ای روشن برای اصلاحات نداده‌اند.
- سازمان‌های بشردوستانه این سانحه را زنگ خطری دوباره درباره امنیت بازگشت‌کنندگان از ایران دانستند.
- برخی فعالان در شبکه‌های اجتماعی خواستار مداخله سازمان ملل برای حمایت از مهاجران بازگشتی شدند.
حادثه اتوبوس در افغانستان صرفا یک تراژدی جاده‌ای نیست، بلکه پیامد مستقیم ترکیبی از اخراج اجباری، فقر و فساد ساختاری است. تا زمانی که شرایط تغییر نکند، جاده‌های بازگشت همچنان پرخطر باقی خواهند ماند و سوانح مرگبار جان بی‌گناهان را خواهد گرفت.
