فهرست مطالب
اخیراً دولت ایران نتایج آزمون بانک مرکزی ۱۴۰۴ را اعلام کرده است؛ اما این اعلام در فضایی از تردید و جنجال اجتماعی صورت گرفت. بانک مرکزی که یکی از مهم‌ترین نهادهای اقتصادی کشور است، بار دیگر به‌دلیل عدم شفافیت در فرآیند جذب نیرو زیر ذره‌بین افکار عمومی قرار گرفت.
اگرچه اطلاعیه‌ی رسمی مدعی شفافیت بود، اما بسیاری از داوطلبان و ناظران معتقدند که نتایج آزمون بانک مرکزی از پیش مشخص شده بود و اسامی پذیرفته‌شدگان، پیش از برگزاری آزمون نهایی، در فهرست‌های خاص قرار داشت.
انحصار استخدام در نهادهای وابسته به حکومت
گزارش‌های متعددی نشان می‌دهد که بیشتر پذیرفته‌شدگان در نتایج آزمون بانک مرکزی ۱۴۰۴ از میان خانواده‌های نزدیک به مقامات یا وابستگان به نهادهای دولتی هستند. چنین الگویی در استخدام، بار دیگر نشان می‌دهد که عدالت اداری در ایران بیشتر به شعاری تبلیغاتی شباهت دارد تا واقعیتی ملموس.
در این شرایط، هزاران جوان تحصیل‌کرده و متخصص، بدون پشتوانه‌ی سیاسی یا رابطه، از فرصت‌های شغلی کنار گذاشته می‌شوند.
نبود شفافیت و کاهش اعتماد عمومی
با وجود وعده‌های مکرر بانک مرکزی ۱۴۰۴ برای رعایت عدالت در اعلام نتایج آزمون بانک مرکزی، نبود نهاد نظارتی مستقل و عدم انتشار جزئیات نمرات یا معیارهای ارزیابی، ابهامات را بیشتر کرده است.
این روند بی‌اعتمادی میان مردم و نهادهای دولتی را تشدید می‌کند و حس بی‌عدالتی را در میان نسل جوان گسترش می‌دهد.
مصاحبه‌ها؛ مرحله‌ای برای حذف صداهای مستقل
مرحله‌ی بعد از اعلام نتایج آزمون بانک مرکزی، یعنی مصاحبه‌های حضوری، به‌گفته‌ی برخی منابع، بیشتر به ابزار غربالگری سیاسی تبدیل شده است.
در بسیاری از مصاحبه‌ها، از داوطلبان درباره‌ی دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی‌شان سؤال می‌شود؛ نه درباره‌ی توانایی‌های تخصصی‌شان. همین موضوع نشان می‌دهد که معیار اصلی، وفاداری به نظام است نه شایستگی شغلی.
اقتصادی که با رابطه اداره می‌شود، نه با تخصص
تناقض تلخی در این میان وجود دارد؛ بانکی که باید نماد استقلال و شفافیت باشد، خود به الگویی از «اقتصاد آقازاده‌ها» تبدیل شده است. هر بار که نتایج آزمون بانک مرکزی اعلام می‌شود، شواهد تازه‌ای از نفوذ و رانت در فرآیند استخدام منتشر می‌گردد.
این واقعیت به‌روشنی نشان می‌دهد که اقتصاد ایران نه بر پایه‌ی دانش و تجربه، بلکه بر پایه‌ی روابط و خویشاوندی شکل گرفته است.
درخواست برای اصلاح نظام اداری
فعالان مدنی و اقتصادی در تهران و دیگر شهرها خواستار بازنگری در شیوه‌ی استخدام نهادهای دولتی، به‌ویژه بانک مرکزی شده‌اند. آنان تأکید می‌کنند که لازم است جزئیات دقیق نتایج آزمون بانک مرکزی ۱۴۰۴ به‌صورت عمومی منتشر و معیارهای ارزیابی به‌طور شفاف اعلام شود.
به باور بسیاری، شفافیت واقعی باید از نهادهای مالی آغاز شود، نه در قالب شعارهای رسانه‌ای و فرمایشی.
در نهایت، نتایج آزمون بانک مرکزی ۱۴۰۴ صرفاً یک اطلاعیه‌ی اداری نیست، بلکه بازتابی از بحرانی عمیق‌تر در ساختار مدیریتی و اجتماعی ایران است. بحرانی که میان جوانان و حاکمیت، میان شایستگی و وفاداری، و میان آرزو و واقعیت شکاف می‌اندازد.
تا زمانی که اصلاحات جدی در نظام اداری و اقتصادی کشور صورت نگیرد، هر سال نتایج آزمون بانک مرکزی منتشر خواهد شد تا تنها یک حقیقت را تکرار کند: عدالت در ایران هنوز در تبعید است.
