فهرست مطالب
در تحولی سیاسی جدید، پایتخت فرانسه، پاریس، رئیس دولت موقت سوریه احمد الشرع را که پیش‌تر یکی از سران گروه «هیئة تحریر الشام»، که به عنوان شاخه‌ای از القاعده در سوریه شناخته می‌شد، استقبال کرد. دیدار وی با رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل ماکرون، در کاخ الیزه در تاریخ 7 مه 2025، تنها یک رویداد تشریفاتی نبود. بلکه در واقع، این دیدار نشان‌دهنده تغییرات ساختاری در موضع اروپا نسبت به پرونده سوریه است که سوالاتی بسیاری را درباره مرزهای اخلاق در سیاست و قیمت عدالت در دوران «ثبات موهومی» به وجود می‌آورد.
بازدید احمد الشرع با پوشش دیپلماتیک: سفید کردن گذشته به نام آینده؟
رئیس‌جمهور احمد الشرع را از طریق معافیت دیپلماتیک ویژه‌ای به فرانسه پذیرفت، علی‌رغم اینکه او هنوز در فهرست تحریم‌های اروپایی و بین‌المللی قرار دارد به دلیل سابقه رهبری در یک گروه مسلح که به عنوان سازمان تروریستی شناخته میشود. این تخطی آشکار، هرچند در ظاهر گامی به سوی حمایت از دولتی موقت در حال شکل‌گیری به نظر می‌رسد، اما در عمق خود پیام‌هایی فراتر از سوریه دارد و از دوگانگی خطرناک در سیاست‌های پایتخت‌های غربی حکایت می‌کند، جایی که «عملگرایی» برای توجیه ائتلاف‌ها با افرادی به کار می‌رود که تا دیروز برخورد با آنان به عنوان تابوهای سیاسی شناخته می‌شد.
دیدار «قیصر»: پیام نمادین یا پوشش اخلاقی؟
یکی از نمادین‌ترین لحظات این دیدار، ملاقات احمد الشرع با افسر سوری منشق به نام «قیصر» بود، کسی که هزاران تصویر از بازداشت‌شدگان که تحت شکنجه در زندان‌های دستگاه اطلاعاتی سوریه جان باخته بودند، فاش کرده است. این صحنه به نظر می‌رسید تلاشی باشد برای سفید کردن صفحه شرع از طریق شبیه‌سازی نمادین مظلومیت سوری‌ها و ربودن حافظه قربانیان برای اعطای مشروعیت اخلاقی به فردی جدید.
از «الأسد » تا «احمد الشرع»: روایت‌سازی از چه کسی ساخته شده است؟
به نظر می‌رسد فرانسه امروز در حال نوشتن یک روایت جدید از سوریه است، روایتی که از صفر آغاز میشود و یک دهه از انقلاب، فداکاری‌ها، و ویرانی‌ها را نادیده می‌گیرد. این روایت که در غرب دوباره نگاشته میشود، ضمنی فرض می‌کند که دوران اسد به پایان رسیده و مرحله جدیدی با رهبری مردی که از اسلام جهادی عبور کرده تا به کاخ ریاست جمهوری برسد، آغاز شده است، همان‌طور که اسد از دستگاه اطلاعاتی به ریاست جمهوری رسید.
جالب اینجاست که گفتمان سیاسی جدید در اروپا که چند سال پیش گروه «هیئة تحریر الشام» را به عنوان شاخه‌ای از القاعده محکوم می‌کرد، اکنون رهبر سابق آن را «شخصیتی انتقالی» توصیف می‌کند. چه کسی این تغییر را ایجاد کرده است؟ آیا این تغییر در رفتار گروه است یا تغییر در نیازهای ژئوپولتیکی غرب؟
آیا تحریم‌ها برای احمد الشرع لغو میشود؟ و چه کسی هزینه را پرداخت می‌کند؟
اگر فرانسه وعده خود را اجرایی کند و تحریم‌های اروپایی در نشست ژوئن تمدید نشود، اثر فوری آن تزریق پول‌های بین‌المللی به دولت دمشق جدید خواهد بود که به آن این امکان را می‌دهد که کنترل واقعی بر زمین پیدا کند. اما اثر عمیق‌تر آن معنوی خواهد بود: ارسال پیامی که تاریخ هیچ ارزشی ندارد و عدالت تنها یک رفاه است که می‌توان آن را نادیده گرفت زمانی که منافع ایجاب کند.
بازماندگان شکنجه، صدها هزار بازداشتی و میلیون‌ها آواره خود را دوباره در موقعیت تماشاچیانی خواهند یافت که در بالای سرشان، قراردادهایی برای «انتقال» و «مصالحت» و «عملگرایی سیاسی» به امضا می‌رسد، در حالی که احمد الشرع به عنوان یک «چهره پذیرفته‌شده» در سطح بین‌المللی معرفی میشود.
مطالعه بیشتر : امپراتوری ایران در سوریه
ثبات بر پایه سفید کردن تاریخ احمد الشرع ساخته نمی‌شود
برخی ممکن است بر این باور باشند که آنچه در حال رخ دادن است، مسیری اجتناب‌ناپذیر بعد از شکست گزینه‌ها است، اما حقیقت دردناک‌تر این است که امروز غرب، نمایندگی از پاریس، تصمیم گرفته است که در ازای ثبات با خون سوری‌ها معامله کند. اگرچه درست است که جنگ‌ها با تسویه حساب‌ها به پایان می‌رسند، تاریخ به ما آموخته است که صلح واقعی بر جنازه قربانیان ساخته نمی‌شود و عدالت با بخشش از جنایتکاران دیروز تحت شعار «عملگرایی» به دست نمی‌آید.
آنچه در پاریس در حال رخ دادن است، تنها یک استقبال رسمی نیست، بلکه بازمهندسی معیارها، تحریف قطب‌نماهای عدالت و نوشتن صفحه جدیدی از توافقات است که در آن گذشته به عنوان پلی کنار گذاشته میشود و آینده‌ای که تنها توسط منافع نوشته میشود، بر دوش احمد الشرع حمل میشود.
