فهرست مطالب
شب یلدا، طولانیترین شب سال، یک مناسبت اجتماعی و فرهنگی مهم در ایران است. با این حال، شب یلدا در ایران بین دوران شاه و دوران کنونی به طرز چشمگیری تغییر کرده است.
براى اطلاعات بيشتر :
بارش باران در جزیره هرمز ساحل به صحنه ای شگفت انگیز تبدیل کرد
این شب از یک جشن مردمی پر از شادی و گرمی به شبی با محدودیتهای شدید اجتماعی و سیاسی تبدیل شده است که نتیجه سیاستهای رژیم ایران است.
شب یلدا در ایران در دوران شاه: جشن میراث و شادی
در دوران سلطنت شاه، شب یلدا در ایران یک مناسبت ملی بود که نماد ارتباط و تجلیل از میراث فرهنگی غنی بود. خانوادهها دور میزهایی پر از انار، میوههای خشک و آجیل جمع میشدند و در حالی که اشعار حافظ را میخواندند، فضای معنوی را عمیقتر میکردند.
طبق آمار سال ۱۹۷۵، ۸۵ درصد از خانوادهها شب یلدا را جشن میگرفتند که نشان دهنده محبوبیت گسترده و سنتهای ریشهدار آن در جامعه است.
شب یلدا در ایران فرصتی برای جامعه بود تا فارغ از سیاست یا سانسور مذهبی، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و این جشنواره زمستانی را جشن بگیرند. مدارس و نهادهای دولتی در سازماندهی این رویدادها مشارکت داشتند و آن را به بخشی از حافظه ملی تبدیل کردند. واقعیت شب یلدا در ایران پس از انقلاب تغییر کرد
با سقوط شاه و استقرار جمهوری اسلامی در سال ۱۹۷۹، چشمانداز فرهنگی و اجتماعی دستخوش تغییرات اساسی شد. جشن گرفتن شب یلدا در ایران تحت سانسور شدید قرار گرفت و از ترس آزار و اذیت به چیزی شبیه به یک عمل مخفیانه تبدیل شد.
گزارشهای سازمانهای حقوق بشری نشان میدهد که درصد خانوادههایی که شب یلدا را جشن میگیرند، در دهه اول پس از انقلاب به ۳۰ درصد کاهش یافته است، به دلیل ترس از دخالت دولت و برچسب زدن این جشنها به عنوان “بدعت”.
رژیم ایران بسیاری از جنبههای این جشن، مانند موسیقی، رقص و تجمعات بزرگ را که در گذشته بخشهای جداییناپذیر شب یلدا در ایران بودند، به عنوان اعمالی “خلاف اصول مذهبی” طبقهبندی کرد.
تأثیر سرکوب بر جامعه و زندگی شب یلدا در ایران
کاهش جشنهای رسمی و ممنوعیت گردهماییهای اجتماعی منجر به از بین رفتن بسیاری از نمادهای فرهنگی که مشخصه شب یلدا در ایران بودند، شد. یک نظرسنجی در سال ۲۰۲۰ نشان داد که ۶۵٪ از جوانان ایرانی احساس میکنند که یلدا به دلیل محدودیتهای اجتماعی و سیاسی، اهمیت سنتی خود را از دست داده است.
با وجود این، مردم همچنان به روشهای منحصر به فرد خود، چه در خانه و چه به صورت آنلاین، سعی در احیای شب یلدا در ایران دارند. در سال ۲۰۲۳، پستهای رسانههای اجتماعی مربوط به یلدا در مقایسه با سالهای گذشته ۱۲۰٪ افزایش یافت که نشان دهنده تمایل مردم به جشن گرفتن با وجود همه مشکلات است.
شب یلدا در ایران امروز: بین رویا و واقعیت
امروزه، شب یلدا در ایران بازتاب واقعی مبارزه بین اراده مردم برای بیان میراث خود و سیاستهای رژیم است که سعی در محدود کردن آزادیهای فرهنگی دارد. با وجود محدودیتها، ایرانیان همچنان با استفاده از ابزارهای جدید ارتباطی و جشن، راههایی برای حفظ روح یلدا پیدا میکنند. این شب نه تنها جشن طولانیترین شب است، بلکه نمادی از مقاومت در برابر ستم اجتماعی و سیاسی و موفقیت مردم در حفظ هویت خود با وجود چالشها نیز میباشد.
