فهرست مطالب
اصطلاح سیم‌کارت سفید دوباره در رسانه‌ها و گفتمان اجتماعی ایران مطرح شده است، نه به عنوان یک مفهوم تکنولوژیکی بی‌ضرر، بلکه به عنوان نمادی از یک معادله پیچیده و سرنوشت‌ساز: «بعضی افراد اینترنت بدون فیلتر دریافت می‌کنند، در حالی که بقیه در یک شبکه کاملاً بسته زندگی می‌کنند.» این نوع سیم‌کارت به عنوان یک «گزینه ممتاز» ارائه می‌شود و سوالات جدی در مورد عدالت دیجیتال و شفافیت ایجاد می‌کند.
بخوانيد:
چرا سیاست کتابخانه‌های عمومی ایران صرفاً تشریفاتی است؟
سیم‌کارت سفید چیست؟
- طبق گفته Technolife، سیم‌کارت سفید (یا سیم‌کارت بدون فیلتر) نوع خاصی از سیم‌کارت است که ظاهراً محدودیت‌های فیلترینگ اعمال شده برای کاربران عادی را ندارد.
- طبق وب‌سایت Rond، این سیم‌کارت‌ها از «مسیرهای DNS اختصاصی» استفاده می‌کنند تا ترافیک اینترنت از طریق شبکه سنتی که مشمول محدودیت‌های فیلترینگ معمول است، هدایت نشود.
- اما واقعیت عملی بحث‌برانگیز است: برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد که این نوع سیم‌کارت بسیار محدود به افراد وابسته به نهادهای رسمی است و در دسترس همه نیست.
رسوایی‌ها و استفاده‌های نخبگان
افشاگری علیه برخی مقامات: یغما فشخامی (روزنامه‌نگار) فاش کرد که برخی از چهره‌های سیاسی یا مجلس از سیم‌کارت سفید برای دسترسی به اینترنت بدون محدودیت استفاده می‌کنند، در حالی که شهروندان عادی هزینه فیلترینگ و سانسور را می‌پردازند.
- در توییتر، توییت‌هایی منتشر شد که ادعا می‌کرد دارندگان این نوع خط دارای قابلیت‌های منحصر به فردی هستند:
«اینترنت بدون فیلتر در دسترس افراد است» – برخی منابع آن را «اینترنت طبقاتی» می‌نامند زیرا فقط برای گروه خاصی در دسترس است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که قیمت این نوع سیم‌کارت می‌تواند به ۹۰ میلیون تومان برسد، که نشان می‌دهد این یک «امتیاز سیاسی/ارتباطی» است تا یک سرویس.
خطرات و پیامدها
۱. نابرابری دیجیتال
وجود «اینترنت طبقاتی» نوعی نابرابری اجتماعی ایجاد می‌کند: برخی خدمات اینترنتی تقریباً کاملی دارند، در حالی که برخی دیگر در یک شبکه تفکیک‌شده و تحت نظارت زندگی می‌کنند. این امر مفهوم «اینترنت طبقاتی» را به جای «اینترنت برای همه» تقویت می‌کند.
۲. پاسخگویی و شفافیت
مشخص نیست که این خطوط چگونه تخصیص داده می‌شوند و چه کسی مسئول نظارت بر آنها است. اگر برخی از مقامات بدون فیلتر به اینترنت دسترسی داشته باشند، این امر یک معضل اخلاقی و قانونی قابل توجه را ایجاد می‌کند.
۳. خطرات تجاری و قانونی
در حالی که برخی وب‌سایت‌ها ادعا می‌کنند که یک نسخه نیمه‌رسمی از این خطوط وجود دارد، برخی دیگر (مانند شبکه‌چی) نشان می‌دهند که برخی از آنچه به عنوان “سیم‌کارت سفید” به بازار عرضه می‌شود، در واقع یک سیم‌کارت بین‌المللی (از کشورهای دیگر) است که با قیمت‌های گزاف فروخته می‌شود.
۴. تلاش برای پولشویی حریم خصوصی
این نوع خط می‌تواند برای پوشش فعالیت‌های خاص توسط افراد صاحب قدرت یا با نفوذ استفاده شود و ادعا کنند که برای کار خود به “سیم‌کارت بدون فیلتر” نیاز دارند، در حالی که شهروندان عادی همچنان محدود هستند.
وب‌سایت‌های تحلیلی اظهار می‌کنند که این نوع خط برای همه در دسترس نیست، بلکه فقط برای “برخی از نهادهای رسمی، روزنامه‌نگاران و افراد دارای تخصص فنی” در دسترس است.
برخی گزارش‌های رسانه‌ای آن را به «افراد بانفوذ سیاسی» مرتبط می‌دانند – که خشم عمومی را برانگیخته است، زیرا نشان‌دهنده امتیاز نابرابر است.
از سوی دیگر، ادعاهایی مبنی بر وجود این خطوط برای عموم مردم یا گردشگران کاملاً تأیید نشده است و برخی تحلیلگران می‌گویند که اینها صرفاً شایعات یا خطوط بین‌المللی هستند که به عنوان «فیلتر نشده» در داخل کشور به بازار عرضه می‌شوند.
اصطلاح «سیم‌کارت سفید» فقط یک اصطلاح فناوری جدید نیست، بلکه بیانگر بحران عدالت دیجیتال در ایران است. از یک سو، به عنوان دریچه‌ای برای اینترنت «باز» ارائه می‌شود؛ از سوی دیگر، به عنوان امتیازی برای نخبگان به نظر می‌رسد.
اگر استفاده از این نوع خط محدود به تعداد کمی از مقامات یا افراد بانفوذ باشد، فیلترینگ فقط یک فناوری نیست، بلکه ابزاری برای تبعیض است. اگر در شرایط عادلانه در دسترس همه قرار گیرد، می‌تواند گامی به سوی «اینترنت برای همه» باشد، اما تاکنون به نظر نمی‌رسد که این اتفاق افتاده باشد.
