فهرست مطالب
در سالهای اخیر، ثبتنام دانشجویان در ایران به موضوع بحث گستردهای تبدیل شده است – نه تنها به این دلیل که تعداد دانشجویان ثبتنامشده در آموزش عمومی و دانشگاهی به طور قابل توجهی افزایش یافته است، بلکه به این دلیل که این افزایش با کاهش کیفیت آموزشی و نابرابریهای اجتماعی همراه است که نشاندهنده شکنندگی سیستم است.
رژیم به این ارقام میبالد، اما حقیقت این است که این اعداد، بحران آموزشی و فرهنگی را پنهان میکنند.
افزایش تعداد دانشجویان – ارقامی که ممکن است دلگرمکننده به نظر برسند
طبق آخرین دادهها، تعداد دانشجویان در ایران – در تمام سطوح – بین ۱۶.۵ تا ۱۷ میلیون نفر است.
در آموزش عالی، نرخ ثبتنام در دانشگاهها در سال ۲۰۲۲ به حدود ۶۰.۷ درصد رسید.
در طول دو دهه گذشته، دانشگاهها به طور قابل توجهی گسترش یافتهاند، چه با مؤسسات خصوصی و چه دولتی، که به هزاران دانشجو امکان دسترسی به آموزش عالی را میدهند.
این افزایش ثبتنام دانشجویان در ایران میتواند به عنوان نشانهای از تمایل شدید اجتماعی به آموزش یا به عنوان ابزاری که رژیم برای زیباسازی تصویر خود و تأکید بر «موفقیت توسعهای» خود استفاده میکند، تفسیر شود.
اما… این اعداد، واقعیت پیچیدهای را پنهان میکنند
با وجود افزایش کمی ثبتنام دانشجویان در ایران، گزارشهای مطبوعاتی و مشاهدات میدانی تصویر متفاوتی را ترسیم میکنند:
- کیفیت آموزش در بسیاری از مدارس رو به وخامت گذاشته و منجر به نرخ ترک تحصیل و غیبت، به ویژه در مناطق فقیرنشین شده است.
- شکاف بین مدارس نخبگان/خصوصی/تیزهوشان و مدارس دولتی عادی افزایش یافته است. نتایج اخیر آزمون ورودی دانشگاه نشان داد که رتبههای برتر تقریباً به طور کامل تحت سلطه مدارس تیزهوشان و خصوصی بودهاند که تقریباً ۸۸٪ (۷۸٪ تیزهوشان + ۱۰٪ خصوصی) را تشکیل میدهند. (این موضوع، سوالات جدی در مورد اعتبار ارقام ثبت نام دانشجویان در ایران به عنوان معیاری واقعی برای کیفیت آموزشی یا فرصتهای برابر ایجاد میکند.
آموزش عالی… گسترش یا اعداد اغراقآمیز؟
گسترش قابل توجه دانشگاهها – چه دولتی و چه خصوصی – به افزایش ارقام ثبت نام دانشجویان در دانشگاههای ایران کمک کرده است. با این حال، این گسترش مشکلاتی را به همراه داشته است:
طبق آمار رسمی، تعداد دانشجویان آموزش عالی از تقریباً ۴.۳۵ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵ به ۳.۶۲ میلیون نفر در سال ۲۰۱۷ کاهش یافته است.
اگرچه دانشگاهها تعداد زیادی دانشجو میپذیرند، اما رشتههای تحصیلی در حال تغییر هستند: علوم کشاورزی و دامپزشکی به طور قابل توجهی کاهش یافتهاند، همانطور که برخی از رشتههای فنی و مهندسی نیز کاهش یافتهاند.
این کاهش نشان دهنده تغییرات جمعیتی (کاهش نرخ زاد و ولد)، بحرانهای اقتصادی و سیاستهای آموزشی ناپایدار است – که شکنندگی اساسی «ارقام ثبت نام دانشجویان در ایران» را آشکار میکند.
آموزش خارجی در ایران… آیا «نفوذ» است؟
اما همه کسانی که در دانشگاههای ایران تحصیل میکنند ایرانی نیستند. طبق دادههای ۲۰۲۵، تقریباً ۶۰ هزار دانشجوی خارجی در دانشگاههای ایران. از تقریباً ۱۰۱ کشور.
این موضوع توسط رژیم به عنوان ابزاری برای گسترش «نفوذ فرهنگی و ایدئولوژیک» خود در کشورهای همسایه مورد سوءاستفاده قرار میگیرد – و آمار ثبتنام دانشجویان در ایران را نه تنها بازتابی از واقعیتهای داخلی، بلکه بازتابی از یک سیاست خارجی فرهنگی نیز میکند.
هنگام بررسی آمار ثبتنام دانشجویان در ایران، یک تناقض آشکار آشکار میشود: اعداد نشاندهنده افزایش ثبتنام هستند، اما واقعیت، کیفیت پایین، اختلاف طبقاتی و سیاستهای آموزشی را نشان میدهد که ملاحظات سیاسی را بر پیشرفت علمی واقعی اولویت میدهند.
اگر این ارقام با اصلاحات جدی در برنامههای درسی، تخصیص منابع، عدالت آموزشی و برنامههای درسی عاری از کنترل ایدئولوژیک همراه نشوند، این ارقام صرفاً اعدادی روی کاغذ باقی خواهند ماند و منعکسکننده دانش واقعی یا پیشرفت علمی نخواهند بود.
