66

با اعلام رسمی اجرای کالابرگ مرحله پنجم، دولت آن را راهکاری مؤثر برای حمایت از دهک‌های ۱ تا ۷ معرفی می‌کند. بااین‌حال، گزارش‌های میدانی و اسناد منتشرشده نشان می‌دهد که این طرح بیش از آن‌که یک سیاست معیشتی پایدار باشد، ابزاری تبلیغاتی برای سرپوش‌گذاشتن بر ناکارآمدی اقتصادی است.

براى اطلاعات بيشتر :

قیمت کالاها در ایران ۲۰۲۵: اقتصادی هر روز در حال فروپاشی است

افزایش تورم، تأخیر در واریز اعتبار و ضعف زیرساخت‌ها باعث شده کالابرگ مرحله پنجم عملاً به یکی از ناکام‌ترین طرح‌های حمایتی تبدیل شود.

دهک‌های مشمول کالابرگ مرحله پنجم

براساس اعلام رسمی، دهک‌های ۱ تا ۷ مشمول دریافت اعتبار هستند، درحالی‌که دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ از سیستم حذف شدند. گرچه این تصمیم با هدف هدفمندکردن یارانه‌ها گرفته شده، اما بسیاری از خانوارهای دهک‌های متوسط نیز همچنان زیر فشار اقتصادی شدید قرار دارند و حذف آن‌ها به معنای نادیده‌گرفتن واقعیت معیشتی جامعه است.
این بخش یکی از مهم‌ترین نقدهای کارشناسان نسبت به کالابرگ مرحله پنجم است.

تغییرات جدید در کالابرگ مرحله پنجم

دولت اعلام کرده که در مرحله جدید، سبد کالایی شامل اقلام بیشتری خواهد بود؛ از جمله گوشت بوقلمون، بلدرچین، ماهی و میگو.
همچنین گفته شده اعتبار پرداختی افزایش یافته تا خانوارها بتوانند آزادی عمل بیشتری در خرید داشته باشند.

اما بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد:

• بسیاری از فروشگاه‌ها قیمت‌ها را بالاتر از نرخ مصوب ارائه می‌کنند.
• اقلام وعده‌داده‌شده در سبد کالا عملاً موجود نیستند.
• محدودیت در پذیرش کالابرگ در شهرستان‌ها همچنان بالاست.

نتیجه اینکه مردم در واقعیت همان کالاهای محدود و تکراری را دریافت می‌کنند.

چالش‌های اساسی کالابرگ مرحله پنجم

۱. تأخیر طولانی در واریز اعتبار

هرچند اجرای طرح برای آبان ۱۴۰۴ وعده داده شد، اما گزارش‌ها نشان می‌دهد زمان واریز با تأخیر و ابهام جدی مواجه است.
این موضوع باعث شده خانوارهایی که به این اعتبار وابسته‌اند، مجبور شوند کالاها را با قیمت آزاد و تورمی تهیه کنند.

۲. نبود شفافیت در سازوکار اجرای طرح

مشخص نیست اعتبارها بر چه مبنایی تخصیص می‌یابد، چرا بعضی افراد حذف شده‌اند، و چرا دولت گزارش رسمی و دقیق از عملکرد کالابرگ مرحله پنجم ارائه نمی‌دهد.

۳. ناکارآمدی شبکه توزیع

بسیاری از فروشگاه‌ها یا کالابرگ را نمی‌پذیرند یا کالای باکیفیت ارائه نمی‌کنند.
در برخی استان‌ها، خانواده‌ها باید چند کیلومتر طی کنند تا فروشگاهی پیدا کنند که کالابرگ را قبول کند.

۴. بی‌توجهی به واقعیت تورم

در شرایطی که تورم بالای ۴۰ درصد ثبت شده، اعتباری که دولت در قالب کالابرگ مرحله پنجم می‌دهد تنها بخش کوچکی از هزینه‌های ماهانه را پوشش می‌دهد.
به‌عبارت بهتر:
یارانه‌ای که ارزش واقعی آن به‌خاطر تورم از بین رفته، دیگر «حمایت» نیست.

کالابرگ مرحله پنجم نمادی از سیاست‌های اقتصادی کوتاه‌مدت و بی‌اثر دولت است. درحالی‌که مردم زیر فشار گرانی، کاهش قدرت خرید و عدم شفافیت اقتصادی زندگی می‌کنند، این طرح تنها در ظاهر جذاب است اما در عمل دستاورد جدی ندارد.
راه‌حل اساسی، اصلاحات ساختاری، کنترل تورم، افزایش دستمزد واقعی و بازگشت اعتماد عمومی است — نه اجرای طرح‌هایی که تنها روی کاغذ موفق‌اند.