فهرست مطالب
در شرایطی که ارزش ریال ایران به‌طور پیوسته سقوط می‌کند و اعتماد عمومی به نهادهای مالی حکومتی از بین رفته است، ارزهای دیجیتال و در رأس آن‌ها بیت‌کوین در ایران به پناهگاهی برای مردم تبدیل شده‌اند.
در حالی‌که حکومت شعار «اقتصاد مقاومتی» سر می‌دهد، ایرانیان عادی برای حفظ ارزش دارایی خود در برابر تورم و فساد مالی، به بازار رمزارزها پناه آورده‌اند.
بر اساس گزارش‌های اقتصادی مستقل، شمار کیف‌پول‌های فعال مرتبط با بیت‌کوین در ایران تا نیمه‌ی سال ۲۰۲۵ به بیش از ۱.۵ میلیون رسیده است؛ با وجود فیلترینگ، محدودیت‌ها و تهدیدهای امنیتی مداوم.
محبوب‌ترین ارزهای دیجیتال در بازار ایران
علاوه بر بیت‌کوین در ایران، رمزارزهایی مانند اتریوم (Ethereum)، تتر (Tether) و لایت‌کوین (Litecoin) نیز محبوبیت چشمگیری در میان سرمایه‌گذاران جوان پیدا کرده‌اند.
ایران با وجود نظارت بانک مرکزی، یکی از فعال‌ترین کشورهای جهان در حوزه ماینینگ است، به دلیل قیمت پایین برق. طبق گزارش‌ها بیش از ۶۰۰۰ مزرعه استخراج در کشور وجود دارد که بسیاری از آن‌ها به‌صورت غیرقانونی یا با مجوز نهادهای وابسته به سپاه پاسداران 🇮🇷 فعالیت می‌کنند.
تناقض جالب اینجاست که حکومت به شرکت‌های نزدیک به خود اجازه استخراج و استفاده از بیت‌کوین در ایران برای دور زدن تحریم‌ها را می‌دهد، اما کاربران عادی را به جرم «اخلال در نظام اقتصادی» بازداشت می‌کند.
قیمت‌ها و نوسانات
قیمت بیت‌کوین در ایران در حال حاضر بین ۳.۵ تا ۴.۲ میلیارد تومان (حدود ۶۰ هزار دلار در بازار آزاد) نوسان دارد. این اختلاف قیمت ناشی از وجود بازار سیاه ارز و سیاست‌های مبهم اقتصادی است.
قیمت اتریوم نیز به حدود ۱۲۰ میلیون تومان رسیده و هنوز هیچ بانک داخلی اجازه‌ی رسمی برای خرید و فروش رمزارزها ندارد.
این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که بازار رمزارزها بازتابی از آشفتگی سیاست پولی جمهوری اسلامی است؛ بازاری که در آن مردم و دولت در دو سوی جبهه قرار گرفته‌اند.
تجارت رمزارزها با وجود فیلترینگ
سایت‌هایی مانند Binance و Bybit در ایران فیلتر هستند، اما کاربران با استفاده از VPN و پلتفرم‌های غیررسمی به خرید و فروش بیت‌کوین در ایران ادامه می‌دهند.
طبق داده‌های سایت CoinDance، حجم معاملات رمزارز در ایران در نیمه نخست سال ۲۰۲۵ به بیش از ۸ میلیون دلار در هفته رسیده است؛ رقمی که بی‌اعتمادی کامل مردم به نظام بانکی را آشکار می‌کند.
نکته قابل‌توجه آن است که خود حکومت از رمزارزها برای تأمین مالی پروژه‌های خارجی سپاه پاسداران و دور زدن تحریم‌ها استفاده می‌کند؛ موضوعی که در گزارش وزارت خزانه‌داری آمریکا در سال ۲۰۲۴ به‌وضوح ذکر شده و نقش بیت‌کوین در ایران را در شبکه مالی سایه‌ی رژیم تأیید می‌کند.
موضع متناقض دولت ایران
از سال ۲۰۱۹ تاکنون، بانک مرکزی ایران چندین دستورالعمل متناقض صادر کرده است؛ از یک‌سو استخراج بیت‌کوین را قانونی کرده و بخشی از تولید داخلی را برای واردات رسمی خریداری می‌کند، اما از سوی دیگر، تجارت آزاد را برای مردم ممنوع ساخته است.
این تناقض نشان می‌دهد که بیت‌کوین در ایران به ابزاری دوگانه تبدیل شده: وسیله‌ای برای حکومت جهت فرار از تحریم‌ها، و ابزاری برای مردم جهت فرار از حکومت.
در حالی‌که جوانان به جرم «افساد فی‌الارض» به‌خاطر معامله رمزارزها بازداشت می‌شوند، نهادهایی مانند قرارگاه خاتم‌الانبیاء در پروژه‌های ماینینگ میلیاردی سرمایه‌گذاری می‌کنند.
آینده‌ی بیت‌کوین در ایران
پیش‌بینی‌ها حاکی است که بازار بیت‌کوین در ایران در سال‌های آینده گسترش بیشتری خواهد یافت؛ زیرا تورم، تحریم و بی‌ثباتی مالی همچنان ادامه دارد.
نسل جوان ایران، رمزارزها را نه صرفاً ابزار سرمایه‌گذاری، بلکه نماد آزادی و استقلال اقتصادی می‌داند. در مقابل، حکومت این فناوری را تهدیدی علیه انحصار مالی خود می‌بیند.
به گفته‌ی کارشناسان اقتصاد ایرانی مقیم خارج، «رمزارزها می‌توانند آغاز پایان نظام مالی بسته‌ی تهران باشند»، چراکه در عصر اینترنت دیگر نمی‌توان بر جریان آزاد سرمایه‌ها نظارت مطلق داشت.
