فهرست مطالب
در میان تشدید تنش‌های لفظی اخیر میان ایران و ایالات متحده، فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی درباره تهدیدات آمریکا دریچه‌ای جدید گشوده تا نقش دین و مرجعیت در هدایت افکار عمومی و بسیج خیابانی تحت عنوان «واکنش شرعی» زیر ذره‌بین قرار گیرد.
ماجرا از چه قرار است؟
در شهر قم، همزمان با اظهارات تهدیدآمیز برخی مقامات آمریکایی و اسرائیلی علیه رهبر جمهوری اسلامی و مراجع تقلید شیعه، گروهی از مردم با ارسال استفتایی به دفتر آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی پرسیدند که وظیفه مسلمانان در صورت تعرض به مرجعیت یا رهبری اسلامی چیست.
پاسخ این مرجع، قاطع و احساسی بود: هر کس که مرجعیت را تهدید یا مورد تعرض قرار دهد “محارب” است و همکاری با او از نظر شرعی حرام است. وی خواستار مقابله جهانی مسلمانان با این تهدیدات شد و کسانی را که در این مسیر سختی بکشند، دارای اجر «مجاهد فی سبیل‌الله» دانست.
فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی درباره تهدیدات آمریکا؛ بسیج یا تحریک؟
در حالی که برخی این فتوا را پاسخی شرعی برای دفاع از مقدسات و نمادهای دینی تلقی می‌کنند، عده‌ای دیگر آن را نمونه‌ای از سیاسی‌سازی مرجعیت می‌دانند؛ تبدیل مرجع به بازوی تبلیغاتی حکومت، به‌ویژه که در این فتوا هیچ اشاره‌ای به بحران‌های داخلی یا کاستی‌های حکمرانی نشده و تمام تمرکز آن بر دشمن خارجی است.
آیا مرجعیت در برابر درد مردم سکوت کرده است؟
فتوای مذکور در شرایطی صادر می‌شود که مردم ایران درگیر مشکلاتی عمیق‌اند؛ از فقر گرفته تا سرکوب، از بیکاری تا فساد سیستماتیک. اما فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی درباره تهدیدات آمریکا بدون اشاره به این رنج‌ها، تنها دشمن خارجی را هدف گرفته و بار دیگر سؤال‌هایی درباره استقلال واقعی مرجعیت مطرح می‌کند.
احکام دینی؛ ابزار امنیتی؟
برخی تحلیل‌گران بر این باورند که این فتوا نمونه‌ای واضح از به‌کارگیری فقه شیعه در پروژه‌ای امنیتی و سیاسی است؛ جایی که مفاهیمی چون «محارب» و «جهاد» نه برای دفاع از مردم، بلکه در راستای محافظت از ساختار قدرت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نگرانی اصلی آنجاست که فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی درباره تهدیدات آمریکا بهانه‌ای شود برای سرکوب منتقدان و اصلاح‌طلبان داخلی، با شعار «دفاع از رهبری و مرجعیت».
آیا فتوا برای دین است یا برای حکومت؟
در حالی‌که پیروان این مرجع، فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی درباره تهدیدات آمریکا را موضعی شرعی و وظیفه‌ای دینی تلقی می‌کنند، منتقدان معتقدند این فتوا نوعی تلاش برای انحراف افکار عمومی از بحران‌های واقعی داخل کشور و شاید حتی مقدمه‌ای برای دور جدیدی از سرکوب باشد؛ سرکوبی که با نام «دفاع از ولایت» صورت می‌گیرد.
