فهرست مطالب
در حالی که برخی دولت‌های منطقه می‌کوشند چهره‌ای از ثبات اقتصادی به نمایش بگذارند، گزارش اخیر صندوق بین‌المللی پول (IMF) تصویری متفاوت ارائه می‌دهد: اقتصاد کشورهای خاورمیانه و آسیای مرکزی با موجی از ابهام، تزلزل و وابستگی ناپایدار به درآمدهای نفتی روبه‌رو است؛ بحرانی که در سایه تنش‌های ژئوپولیتیک، کاهش رشد جهانی و سیاست‌های مالی شکننده تشدید شده است.
آیا نفت دیگر ناجی اقتصاد منطقه است؟
به‌رغم افزایش نسبی قیمت جهانی نفت، صندوق بین‌المللی پول هشدار می‌دهد که رشد اقتصادی کشورهای صادرکننده نفت – از جمله عربستان سعودی، ایران، عراق و دیگر دولت‌های حوزه خلیج فارس – در سال ۲۰۲۴ به‌شدت کاهش یافته و چشم‌انداز آن در سال ۲۰۲۵ نیز نگران‌کننده است. دلیل؟ کاهش تولید نفت تحت توافقات اوپک‌پلاس، سرمایه‌گذاری ناکافی در بخش‌های مولد و تداوم اتکای مزمن به منابع ناپایدار.
در مورد ایران نیز، تحریم‌ها، فساد ساختاری و انزوای بانکی، اقتصاد را به سوی سقوط تدریجی سوق داده‌اند؛ با این تفاوت که دولت تهران همچنان تلاش می‌کند با توهم «مقاومت اقتصادی»، واقعیت‌های تلخ معیشتی را پنهان کند.
آیا صندوق بین‌المللی پول اذعان دارد که سیاست همچنان بزرگ‌ترین مانع اصلاحات است؟
صندوق بین‌المللی پول بر یک نکته کلیدی تأکید می‌کند: دولت‌های منطقه برای نجات اقتصاد خود، نیازمند اصلاحات واقعی، تنوع‌بخشی به منابع درآمدی و کاهش وابستگی به نفت هستند. اما در اغلب کشورها، اولویت با بقای سیاسی است نه اصلاح ساختاری؛ و در کشوری مانند ایران، هرگونه اصلاح به منزله تهدیدی علیه نظم مستقر تلقی می‌شود.
آموزش در ایران و منطقه: بازنده خاموش سیاست‌های اشتباه
در میان همه شاخص‌های اقتصادی، آموزش یکی از قربانیان اصلی بحران اقتصادی در ایران و منطقه است. کاهش بودجه‌های آموزشی، مهاجرت نخبگان و فرار استعدادها باعث شده زیرساخت انسانی به‌شدت آسیب ببیند؛ آسیبی که حتی با افزایش درآمد نفتی هم جبران‌پذیر نیست.
چه آینده‌ای در انتظار اقتصاد ایران است؟
اگرچه صندوق بین‌المللی پول آمارها و درصدهایی از رشد منفی یا مثبت ارائه می‌دهد، اما در پس این ارقام، یک واقعیت تلخ نهفته است: اقتصاد ایران در شرایط بی‌اعتمادی داخلی، تحریم خارجی، و سیاست‌زدگی مزمن، به‌سختی می‌تواند مسیر نجات را بیابد.
در نهایت، آموزش در ایران، نظام سلامت، اشتغال جوانان و زیربناهای مدنی، در معرض فرسایش مداوم هستند؛ و حکومت به جای مواجهه با حقیقت، مشغول انتشار آمارهای ساختگی و وعده‌های بی‌پشتوانه است.
