فهرست مطالب
در روز حقوق بشر در ایران، یک سوال دردناک مطرح میشود: چند زن در خانههای خود مورد خشونت قرار میگیرند؟ چند نفر کشته یا مجبور به فرار برای نجات جان خود میشوند؟ آمار موجود نشان میدهد که خشونت علیه زنان در ایران یک پدیده گذرا نیست، بلکه یک مشکل سیستماتیک است که به طرز نگرانکنندهای در حال بدتر شدن است.
براي اطلاعات بيشتر :
ترور روزنامهنگاران در سراسر جهان: ارقام هولناک
میزان خشونت در روز حقوق بشر در ايران :آمار رسمي
مطالعات نشان میدهد که تقریباً ۶۶٪ از زنان در ایران حداقل یک بار در زندگی خود خشونت جسمی یا روانی را تجربه کردهاند.
با این حال، تنها بخش کوچکی از این موارد به دلیل عوامل اجتماعی و فرهنگی و سکوت سیستماتیک رسماً گزارش میشوند، به این معنی که تعداد واقعی میتواند بسیار بیشتر باشد.
تنها در سال ۲۰۲۴، سازمانهای حقوق بشری صدها مورد زنکشی و قتل زنان را ثبت کردند که برخی گزارشها حاکی از ۱۹۱ مورد از این قتلها در طول سال است.
در سال ۲۰۲۵، این روند غمانگیز ادامه یافت: طبق گزارش یک سازمان حقوق بشری، حداقل ۱۷۶ مورد زنکشی از ابتدای سال تا پایان نوامبر ثبت شده است.
این ارقام احتمالاً شامل دهها یا صدها موردی که گزارش نمیشوند یا به عنوان مشکلات «خانوادگی» طبقهبندی میشوند، به جای جرایم خشونتآمیز، نمیشود.
چرا خشونت افزایش یافته است؟ — علل اساسی
- قوانین تبعیضآمیز و ساختار قانونی
قوانین در ایران تمایل دارند از «آبروی خانواده» تا حدی محافظت کنند که مسئولیت عاملان خشونت علیه زنان را کاهش دهد. این امر «خشونت ناموسی» را تشویق میکند و خشونت علیه زنان را به ابزاری برای کنترل اجتماعی تبدیل میکند. با توجه به اینکه به طور متوسط هر روز یک زن در ایران در موارد به اصطلاح قتلهای ناموسی کشته میشود، این کاهش انسانیت، روز حقوق بشر در ایران را به روزی غمانگیز تبدیل میکند که در زندانی بدون دیوار سپری میشود.
- خشونت خانگی و سکوت اجتماعی
بیشتر خشونت علیه زنان در خانه و توسط همسر یا یکی از بستگان رخ میدهد و این واقعیت تلخ سالهاست در جامعه نادیده گرفته میشود. در چنین شرایطی، روز حقوق بشر در ایران بیش از هر زمان دیگری یادآور رنج زنان قربانی خشونت است. ترس از به حاشیه رانده شدن، انتقامگیری و شرم اجتماعی باعث میشود بسیاری از زنان از گزارش دادن خشونت خودداری کنند و همین سکوت، عمق واقعی بحران را پنهان نگه میدارد. به همین دلیل، آمارهای رسمی تصویر دقیقی از واقعیت ارائه نمیدهند، اما بر اساس گزارش خبرگزاریها، در سال ۲۰۲۵ دستکم ۱۱۰ زن در نتیجه خشونت خانگی جان خود را از دست دادهاند؛ آماری که بار دیگر نشان میدهد روز حقوق بشر در ایران بیش از آنکه یک مناسبت نمادین باشد، یادآور یک فاجعه انسانی است.
- فقدان حمایت قانونی مؤثر
پیشنویس قانونی برای مبارزه با خشونت علیه زنان چندین بار پیشنهاد شده است، اما اصلاح یا به حاشیه رانده شده است که نشاندهنده عدم جدیت رژیم در ارائه حمایت واقعی است.
- فشار اجتماعی و فرهنگی
رسوم، سنتها و مفاهیم سنتی در مورد «جایگاه زنان» در جامعه، مانع از آن میشود که بسیاری از زنان حقوق خود را مطالبه کنند یا از چرخه خشونت فرار کنند.
زنان در تبعید و کسانی که فرار کردهاند: تعداد نامعلوم
هیچ آمار رسمی دقیقی در مورد تعداد زنانی که از خشونت در ایران فرار کرده و به خارج از کشور پناه بردهاند، وجود ندارد. این کمبود دادهها نشاندهنده محدودیتهای رسانهای، ترس از نظارت امنیتی و دشواری دریافت حمایت قانونی یا پناهندگی است.
با این حال، مسلم است که بسیاری از زنان – فعالان، مخالفان و قربانیان خشونت – به ویژه پس از تشدید قوانین و سرکوب آزادیها از اعتراضات پس از ۲۰۲۲، به خارج از کشور مهاجرت کرده یا به دنبال حمایت بودهاند. گزارشهای در روز حقوق بشر در ايران نشان میدهد که اعدامها، دستگیریها، شکنجه و آزار قضایی زنان افزایش یافته و بسیاری را به ترک کشور واداشته است.
در روز حقوق بشر در ایران، صدای قربانیانی که خواستار عدالت هستند باید بلند شود:
عدالت برای مبارزه با خشونت خانگی
قوانینی را تصویب کنید که از زنان در برابر خشونت جسمی و روانی محافظت کند.
برای زنان مورد آزار و اذیت و بازماندگان، سرپناه و حمایت حقوقی و روانی فراهم کنید.
حق امنیت زنان در خانههایشان، در خیابانها و در جامعه تضمین کنید.
اگر «خشونت علیه زنان در ایران» صرفاً یک آمار یا گزارش از سوی سازمانهای حقوق بشری – بدون اصلاحات واقعی – باقی بماند، روز حقوق بشر در ایران به خاطرهای بیمعنی تبدیل خواهد شد و زنان ایرانی همچنان بهای سکوت جامعه و قانون را خواهند پرداخت.
