فهرست مطالب
در زمان پهلوی، سرود ملی ایران در دوران شاه فقط یک موسیقی تشریفاتی نبود، بلکه بیانی از هویت یک ملت متمدن و باافتخار بود که به پیشرفت و فرهنگ باور داشت.
از دوران محمدرضا شاه پهلوی، این سرود بازتابی از ایران نوین و مدرنی بود که شاه می‌خواست آن را به جایگاه قدرت‌های جهانی برساند.
پیشینه تاریخی سرود
سرود ملی ایران در دوران شاه در سال ۱۳۵۱ (۱۹۷۲ میلادی) به طور رسمی تصویب شد. آهنگ آن را حسین دهلوی ساخت و شعر آن را بیژن ترقی سرود.
نام رسمی این اثر «سرود شاهنشاهی ایران» بود و در آغاز خود از میهن و شاه به عنوان نماد وحدت و عظمت یاد می‌کرد.
موسیقی با تنظیمی باشکوه و ارکسترال ساخته شد تا با فضا و وقار دربار پهلوی هماهنگ باشد.
این سرود جایگزین سرودهای نظامی گذشته شد و نماد ایران مقتدر و مدرن بود؛ تصویری که شاه در دوران شکوفایی اقتصادی و فرهنگی دنبال می‌کرد.
معنا و نمادها
کلمات سرود ملی ایران در دوران شاه آمیزه‌ای از میهن‌دوستی، شکوه پادشاهی و یادآور تمدن باستانی ایران بود.
در این سرود، شاه به عنوان «پاسدار میهن» و «نماد بزرگی ایران» یاد می‌شد و پیوندی میان او و کوروش بزرگ برقرار می‌گردید.
ملودی باشکوه آن در کاخ‌ها، مدارس و مراسم ملی نواخته می‌شد تا روح عزت، امید و افتخار را در دل ایرانیان زنده کند؛ نه اطاعت کورکورانه از ایدئولوژی سیاسی.
تفاوت سرود پادشاهی و نسخه جمهوری اسلامی
پس از سقوط نظام پادشاهی در سال ۱۳۵۷، انقلاب اسلامی سرود ملی ایران در دوران شاه را با سرودی جدید جایگزین کرد که رنگ‌وبوی مذهبی و ایدئولوژیک داشت.
سرود جدید، به گفته بسیاری از پژوهشگران، «مدح قدرت است نه میهن»، در حالی که سرود شاهنشاهی، وطن و مردم را در مرکز توجه خود داشت.
این تغییر در سرود، نشانگر تغییر عمیق هویت ملی ایران است؛ از کشوری مدرن و جهانی به نظامی بسته که خود را در شعارهای سیاسی محدود کرده است.
حضور امروز سرود شاهنشاهی
با گذشت بیش از چهار دهه از سقوط پهلوی، سرود ملی ایران در دوران شاه همچنان در میان ایرانیان خارج از کشور و هواداران رضا پهلوی طنین‌انداز است.
در گردهمایی‌های اپوزیسیون و مناسبت‌های سلطنت‌طلبانه، این سرود به‌عنوان نمادی از ایران آزاد و باشکوه گذشته پخش می‌شود.
در حالی‌که حکومت کنونی می‌کوشد آن دوران را از حافظه مردم پاک کند، صدای باشکوه آغازینِ «جاوید شاه» هنوز در دل ایرانیان آزاد، پژواک ایران مقتدر و متمدن است.
