فهرست مطالب
درحالی‌که دولت امارات با برنامه‌ای ملی برای آموزش و حمایت از هزار خانواده کارآفرین در مسیر استقلال اقتصادی گام برمی‌دارد، ریاده کسب‌وکار در ایران هنوز با موانع ساختاری، بوروکراسی سنگین و نبود اعتماد نهادی دست‌وپنجه نرم می‌کند. مقایسه دو مسیر، تصویری دقیق از فاصله توسعه و اراده سیاسی میان دو کشور ارائه می‌دهد.
امارات و الگوی رشد مبتنی بر خانواده
در اکتبر ۲۰۲۵، وزارت اقتصاد و گردشگری امارات از طرحی رونمایی کرد که هدف آن آموزش و پشتیبانی از ۱۰۰۰ خانواده کارآفرین در پنج سال آینده است. این برنامه در چارچوب شعار ملی «از مراقبت تا توانمندسازی» اجرا می‌شود و با حمایت صندوق ملی مسئولیت اجتماعی و آکادمی اقتصاد نوین، به تقویت توان تولیدی و بازاریابی خانواده‌های اماراتی می‌پردازد.
در نتیجه، تعداد کارآفرینان خانوادگی در امارات در سال ۲۰۲۴ به ۳۳۰۷ نفر رسید؛ رشدی ۴.۵ درصدی نسبت به سال قبل. این آمار نشان می‌دهد که وقتی اراده‌ی سیاسی با ساختار شفاف همراه شود، ریاده کسب‌وکار به بخشی از هویت اجتماعی بدل می‌گردد.
وضعیت ریاده کسب‌وکار در ایران
اما در ایران، شرایط متفاوت است. با وجود شعارهای متعدد درباره «اقتصاد مقاومتی» و «توسعه درون‌زا»، واقعیت این است که ریاده کسب‌وکار در ایران در سایه‌ی مشکلات نظام اداری، تورم بالا و نبود حمایت واقعی از خانواده‌ها گرفتار شده است.
در بسیاری از استان‌ها، به‌ویژه مناطق محروم، خانواده‌ها نه دسترسی به آموزش‌های کارآفرینی دارند و نه حمایت مالی. طرح‌هایی که تحت عنوان «تسهیلات مشاغل خانگی» معرفی می‌شوند، غالباً در مرحله‌ی تبلیغ باقی می‌مانند.
نبود بانک اطلاعاتی شفاف، محدودیت‌های بانکی، و فضای سیاسی بسته نیز باعث شده‌اند که استعدادهای جوان ایرانی نتوانند کسب‌وکار خود را به‌صورت پایدار توسعه دهند. در نتیجه، ریاده کسب‌وکار در ایران نه تنها رشد نکرده، بلکه در برخی بخش‌ها به عقب بازگشته است.
چگونه می‌توان تجربه امارات را در ایران پیاده کرد؟
برای بازسازی اعتماد اقتصادی و حمایت از خانواده‌ها، ایران می‌تواند از مدل امارات در چند محور استفاده کند:
- آموزش هدفمند: ایجاد آکادمی‌های محلی برای آموزش اصول تجارت، بازاریابی دیجیتال و مدیریت مالی.
- حمایت ساختاری: تأسیس صندوق ملی حمایت از خانواده‌های کارآفرین، مشابه طرح «مجرى» در امارات.
- توسعه شفافیت: ایجاد پلتفرم ملی ثبت و ارزیابی پروژه‌های خانوادگی برای پایش عملکرد.
- حمایت از زنان و جوانان: تمرکز بر توانمندسازی زنان کارآفرین، به‌ویژه در شهرهای کوچک و مناطق مرزی.
اگر چنین سیاست‌هایی اجرا شوند، می‌توان امید داشت که ریاده کسب‌وکار در ایران به موتور واقعی توسعه اقتصادی تبدیل شود.
