فهرست مطالب
در میانه‌ی چرخش‌های سریع ژئوپولیتیکی در منطقه، بار دیگر روابط ایران و امارات به صدر اخبار برگشته است. اما این بار نه با شعارهای انقلابی، بلکه با ادبیاتی از جنس تسلیم و مصالحه. عبد‌الرضا فرجی‌راد، دیپلمات پیشین و تحلیل‌گر سیاست خارجی، در مصاحبه‌ای جنجالی خواستار تنظیم روابط ایران و امارات بر پایه‌ی “روابط ابوظبی و واشنگتن” شد؛ سخنی که از دید ناظران، نشانه‌ای از پذیرش غیررسمی هژمونی آمریکا در منطقه خلیج فارس است.
روابط ایران و امارات در سایه‌ی ملاحظات آمریکا؟
فرجی‌راد در گفت‌وگو با وب‌سایت UAE Farsi (مورخ ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۵) تصریح کرد که ایران باید در قبال امارات، حساسیت‌های آمریکا را در نظر بگیرد. او گفت:
«نباید کشورهای بزرگ را تحریک کنیم. باید روابط متعادلی داشته باشیم.»
این سخنان، هرچند با لحن آرام بیان شد، اما از نظر بسیاری از تحلیل‌گران، نشانه‌ای از عقب‌نشینی نرم در سیاست خارجی ایران و کنار گذاشتن اصول دیرینه‌ی استقلال دیپلماتیک است.
آیا حاکمیت بر سه جزیره فراموش شده است؟
فرجی‌راد تنها به صورت گذرا به مسئله‌ی سه جزیره‌ی ایرانی (ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک) اشاره کرد و آن را «ابزاری برای تنش‌زایی» دانست که باید کنار گذاشته شود. اما آیا می‌توان روابط ایران و امارات را بدون اشاره به اشغال رسمی این جزایر توسط ابوظبی، صلح‌آمیز و متوازن توصیف کرد؟
در شرایطی که امارات همچنان ادعاهای ارضی علیه ایران مطرح می‌کند، سکوت دیپلمات‌های ایرانی، چه معنایی جز تساهل و بی‌تفاوتی نسبت به تمامیت ارضی دارد؟
دیپلماسی جمهوری اسلامی: تغییر رویکرد یا فروپاشی اصول؟
رویکرد جدید در قبال روابط ایران و امارات را نمی‌توان استثنا دانست. در قفقاز، در پرونده‌ی افغانستان، در خلیج فارس و حتی در حوزه‌ی قفقاز، دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی در حال چرخش‌هایی است که به قیمت نادیده گرفتن منافع ملی و حذف خطوط قرمز قدیمی تمام می‌شود.
در چنین شرایطی، روابط با امارات نه با شروط و مطالبات مشخص، بلکه صرفاً با امید به «گرم شدن فضا» دنبال می‌شود. هیچ اشاره‌ای به نقش ابوظبی در تحریم‌های بین‌المللی، یا همکاری‌های اطلاعاتی آن با اسرائیل علیه ایران، در این گفتگو دیده نمی‌شود.
روابط ایران و امارات نباید معامله‌ی پشت پرده شود
از منظر جریان‌های مستقل و منتقد، روابط ایران و امارات باید بر پایه‌ی احترام متقابل، شفافیت و اصل حاکمیت ملی باشد. نه بر اساس سکوت در برابر اشغال سرزمینی یا تطبیق با ملاحظات امنیتی واشنگتن. اگر قرار است دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی، از مسائل کلیدی چون حاکمیت بر جزایر، نفوذ اسرائیل در منطقه و حمایت از اپوزیسیون در تبعید چشم‌پوشی کند، پس روابط ایران و امارات به جای یک همکاری راهبردی، بیشتر به یک معامله‌ی نابرابر شباهت خواهد داشت.
