فهرست مطالب
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در سخنانی صریح از دولت‌های اسلامی خواست با “شجاعت” در برابر اسرائیل بایستند.
این دعوت قالیباف به حمله علیه اسرائیل که در میانه‌ی بحران غزه مطرح شد، به‌جای آن‌که واکنش مشخصی در سطح بین‌المللی ایجاد کند، پرسش‌هایی اساسی را در داخل و خارج از ایران به وجود آورد:
آیا این دعوت نشان‌دهنده‌ی سیاستی عملی و قابل اجراست؟ یا آن‌گونه که برخی تحلیل‌گران می‌گویند، صرفا ابزاری برای ایجاد انسجام درونی در دوران دشوار اقتصادی و سیاسی کشور است؟
زمینه منطقه‌ای
دعوت قالیباف به حمله علیه اسرائیل در شرایطی مطرح شد که جنگ در غزه ادامه دارد و بسیاری از کشورهای اسلامی با انتقاد از عملکرد اسرائیل، هنوز سیاست روشنی در قبال این بحران اتخاذ نکرده‌اند.
اما آیا چنین سخنانی، آن هم از سوی یکی از مقامات بلندپایه نظام، به‌معنای سیاست رسمی جمهوری اسلامی است؟ یا صرفا انعکاسی از فشارهای داخلی و منطقه‌ای؟
شکاف آماری میان شعار و واقعیت
در مواجهه با دعوت قالیباف به حمله علیه اسرائیل، نگاهی به داده‌های اقتصادی و نظامی ایران در مقایسه با دیگر بازیگران منطقه‌ای، تصویر متفاوتی ارائه می‌دهد:
- تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۲۴ حدود ۲۳۰ میلیارد دلار بوده، در حالی که تولید ناخالص داخلی عربستان از ۱.۲ تریلیون دلار فراتر رفته است.
- ارتش ایران رتبه ۳۳ جهانی را دارد، در حالی که ارتش اسرائیل در رتبه ۱۷ قرار گرفته است.
- بر اساس آمارهای داخلی، در سال ۲۰۲۳ بیش از ۹ هزار استارتاپ ایرانی تعطیل شدند، در حالی که امارات در همان سال بیش از ۱۴ هزار شرکت نوپا ثبت کرده است.
این آمارها نشان می‌دهند که دعوت قالیباف به حمله علیه اسرائیل با واقعیت‌های اقتصادی و عملیاتی کشور چندان هم‌خوانی ندارد.
واکنش‌های داخلی
با وجود لحن تند دعوت قالیباف به حمله علیه اسرائیل، واکنش محسوسی در افکار عمومی ایران دیده نشد.
در جامعه‌ای که درگیر تورم، بیکاری، فیلترینگ، بحران اینترنت و نبود آزادی‌های مدنی است، چنین مواضعی بیشتر به‌عنوان “فرار به جلو” تعبیر می‌شود.
در همین حال، برخی فعالان مدنی و نخبگان سیاسی هشدار داده‌اند که استفاده ابزاری از مسئله فلسطین، نباید پوششی برای ناکارآمدی‌های داخلی و تضییع حقوق شهروندی باشد.
موقعیت منطقه‌ای ایران
نکته قابل‌توجه در ماجرای دعوت قالیباف به حمله علیه اسرائیل، غیبت کامل واکنش‌های رسمی از سوی کشورهای اسلامی است.
هیچ‌یک از دولت‌های عربی از این موضع استقبال نکردند، بلکه برخی رسانه‌های خلیج‌فارس، این اظهارات را “تلاش برای کشاندن منطقه به درگیری نیابتی” تعبیر کردند.
دعوت قالیباف به حمله علیه اسرائیل، اگرچه با زبان انقلابی و شدیداللحنی بیان شد، اما در بستر تحلیلی و عینی، نشان‌دهنده‌ی فاصله‌ی میان ادبیات سیاسی جمهوری اسلامی با واقعیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است.
ایران در شرایطی چنین مواضعی را مطرح می‌کند که خود با بحران‌های ساختاری در اقتصاد، دیپلماسی و مشروعیت داخلی مواجه است.
