فهرست مطالب
حمایت شاه از ایرانیان یکی از تأثیرگذارترین دورههای تاریخ معاصر ایران به شمار میرود. کشور در فاصله دهه ۱۳۴۰ تا اواخر دهه ۱۳۵۰ خورشیدی، شاهد جهشی بزرگ در توسعه اقتصادی و اجتماعی بود. محمدرضا پهلوی با اجرای پروژههای اصلاحی عظیم تحت عنوان «انقلاب سفید» و «تمدن بزرگ»، تغییرات اساسی در کشاورزی، آموزش، بهداشت و زیرساختها ایجاد کرد.
حمایت شاه از ایرانیان در بخش کشاورزی
شاه توجه ویژهای به روستاها داشت و این سیاست در چارچوب حمایت شاه از ایرانیان اجرا شد:
- توزیع ۵۰۰ هزار هکتار زمین بین حدود ۳۰ هزار خانواده فقیر.
- کاهش نفوذ مالکان بزرگ و اعطای حق مالکیت به کشاورزان.
- ایجاد تعاونیهای کشاورزی برای ارائه پشتیبانی مالی و فنی.
این اصلاحات باعث افزایش بهرهوری کشاورزی و کاهش شکاف اقتصادی بین شهر و روستا شد.
آموزش و بهداشت: ستونهای حمایت شاه از ایرانیان
آموزش و بهداشت محور اصلی حمایت شاه از ایرانیان بود:
- افزایش تعداد دانشگاهها از ۷ به ۲۲ بین سالهای ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۶.
- رشد مؤسسات آموزشی از ۴۷ به حدود ۲۰۰ مرکز.
- افزایش شمار دانشجویان آموزش عالی از ۳۶٬۷۴۲ به ۱۰۰٬۰۰۰ نفر.
- رشد نرخ سوادآموزی از ۲۷٪ به بیش از ۸۰٪.
- ارائه وعدههای غذایی رایگان و خدمات پزشکی به دانشآموزان.
- اجرای طرح «ارتش دانش» برای آموزش کودکان در مناطق محروم.
اقتصاد: نتایج ملموس حمایت شاه از ایرانیان
دوره حمایت شاه از ایرانیان با دستاوردهای اقتصادی چشمگیری همراه بود:
- رشد اقتصاد ایران ۷۰۰ برابر در نیم قرن.
- افزایش درآمد سرانه از ۱۹۵ دلار (۱۹۶۵) به ۲۴۰۰ دلار (۱۹۷۸).
- رشد سالانه بخش صنعت بیش از ۲۰٪.
- نرخ رشد واقعی اقتصاد ۱۰.۵٪ در سال و سرمایهگذاری معادل ۳۳٪ تولید ناخالص داخلی در سال ۱۳۵۶.
تمدن بزرگ: اوج آرمان حمایت شاه از ایرانیان
در چارچوب حمایت شاه از ایرانیان، محمدرضا پهلوی پروژه «تمدن بزرگ» را معرفی کرد:
- پوشش کامل خدمات درمانی برای همه شهروندان.
- آموزش رایگان و پیشرفته.
- تأمین مسکن و مواد غذایی برای همگان.
- رسیدن به سطح کشورهای اروپای غربی تا سال ۱۹۹۰.
حمایت شاه از ایرانیان در حافظه مردم
براساس نظرسنجی GAMAAN 2022:
- ۶۴٪ از ایرانیان دیدگاه مثبتی نسبت به محمدرضا پهلوی دارند.
- حس نوستالژی نسبت به دوران شاه در میان جوانان جویای ثبات و پیشرفت رو به افزایش است.
حمایت شاه از ایرانیان تنها یک شعار نبود، بلکه برنامههای اصلاحی واقعی بود که کارایی آن با آمار و ارقام اثبات شد. هرچند اختلافات سیاسی بر سر حکومت او وجود داشت، اما دوران پهلوی ردپای توسعهای ماندگار بر جای گذاشت و ایران را در آستانه یک تحول اقتصادی و اجتماعی بیسابقه قرار داد.