فهرست مطالب
در جمهوری اسلامی، جایی که هر واژه باید از فیلتر امنیتی بگذرد، توییتر در ایران به آینه‌ای برای واقعیت‌های سانسور‌شده بدل شده است.
با اینکه این پلتفرم از سال ۲۰۰۹ در ایران فیلتر است، اما همچنان نبض رسانه‌ی مردمی در بزنگاه‌های سیاسی و اجتماعی کشور است؛ از اعتراضات کارگری گرفته تا افشاگری‌های زندان‌ها و اعدام‌ها.
اما پرسش اصلی این است:
چرا جمهوری اسلامی از توییتر می‌ترسد؟
۱۷ میلیون کاربر فعال؛ آمارهایی که شوکه‌کننده‌اند
- بر اساس گزارش DataReportal در سال ۲۰۲۵، شمار کاربران فعال توییتر در ایران بیش از ۱۷.۲ میلیون نفر برآورد شده است.
- %۶۴ کاربران، روزانه از توییتر استفاده می‌کنند و %۳۲ آن‌ها محتوای سیاسی یا اعتراضی منتشر می‌کنند.
- در جریان اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» در سال ۲۰۲۲، بیش از ۴۳ میلیون توییت از داخل کشور در مدت ۹۰ روز منتشر شد.
- طبق آمار “NetFreedom Watch”، فعالیت سیاسی در توییتر پس از قتل مهسا امینی ۳۹٪ افزایش یافت.
لایحه‌ی “مقابله با محتوای خبری خلاف واقع”: حمله‌ای قانونی به توییتر در ایران
در ابتدای سال ۲۰۲۵، دولت جمهوری اسلامی لایحه‌ای را با هدف مقابله با «انتشار اخبار نادرست در فضای مجازی» به مجلس ارائه کرد؛ اما تحلیل‌گران معتقدند هدف اصلی آن، کنترل و سرکوب توییتر در ایران بود.
بندهای کلیدی لایحه:
- جریمه تا ۱۰۰ میلیون تومان برای حساب‌هایی که محتوای «تأیید نشده» منتشر می‌کنند.
- مجازات ۶ ماه تا ۵ سال زندان برای روزنامه‌نگاران دیجیتال و مدیران کانال‌ها.
- اعطای اختیار به نهادهای امنیتی برای بستن حساب‌ها بدون حکم قضایی.
- جرم‌انگاری «ریتوییت» به‌عنوان “مشارکت در نشر” محتوا.
طبق نظرسنجی مرکز رسانه‌نگر، ۷۸٪ روزنامه‌نگاران معتقدند این لایحه مستقیماً آن‌ها را هدف قرار داده است.
قدرت توییتر در ایران به روایت داده‌ها
- گزارش سازمان NetBlocks نشان می‌دهد که در هر موج اعتراضی، سرعت اینترنت در ایران تا ۶۰٪ کاهش می‌یابد.
- در جریان اعتصابات معلمان در سال ۲۰۲۴، بیش از ۱۱ هزار ویدیو فقط در توییتر منتشر شد.
- هشتگ #اعدام_نکنید در پرونده اعدام جاوید دهقان، بیش از ۷ میلیون تعامل داشت و اجرای حکم را دو روز به تعویق انداخت.
- طبق نظرسنجی “Peyvand Research”، ۴۹٪ ایرانیان داخل کشور اخبار خود را از توییتر می‌گیرند، در حالی‌که فقط %۲۸ به تلویزیون رسمی اعتماد دارند.
چرا حکومت از این پلتفرم می‌ترسد؟
توییتر در ایران تنها یک شبکه اجتماعی نیست، بلکه میدان جنگی است برای شکستن انحصار روایت رسمی:
- جایی برای افشای اسناد محرمانه و تصاویر سرکوب.
- پناهگاهی برای روزنامه‌نگاران مستقل، فعالان تبعیدی و شهروندخبرنگاران.
- ابزاری برای همبستگی، شهادت و حافظه‌ی جمعی.
در هر موج سرکوب، هشتگی پدیدار می‌شود؛ در هر تلاش برای سانسور، تصویری نشت می‌کند؛ و در هر بار خاموشی رسمی، توییتر روشن‌تر از قبل می‌درخشد.
بعد از پس گرفتن لایحه: آیا خطر رفع شده؟
با وجود پس‌گرفتن لایحه به دلیل فشار افکار عمومی و نهادهای حقوق بشری، فعالان بر این باورند که:
- %۸۲ معتقدند این لایحه با فرم جدید باز خواهد گشت (نظرسنجی IranWatch).
- طرحی مشابه با عنوان «صیانت پیشرفته» در کمیسیون امنیت ملی در حال تدوین است.
- اپراتورهای اینترنتی ایران استفاده از فناوری DPI را برای شناسایی و کندسازی محتوای توییتر آغاز کرده‌اند.
توییتر در ایران، رسانه‌ای فراتر از فیلترینگ
هر عدد در این گزارش، گواهی‌ست بر اینکه توییتر در ایران دیگر فقط یک پلتفرم نیست؛
بلکه حافظه‌ی مقاومت، آینه‌ی سانسور و زبان مردم بی‌صداست.
حتی اگر هزار بار فیلتر شود، حتی اگر ده‌ها قانون تصویب گردد، یک توییت صادقانه کافی‌ست تا هزار روایت ساختگی را فرو بریزد.
