فهرست مطالب
در جمهوری اسلامی، همه‌ی مخالفان سرکوب می‌شوند، اما نحوه‌ی بازداشت، اتهام، دادگاه و مجازات، بر اساس مذهب آن‌ها متفاوت است. بازداشت‌های فرقه‌ای در ایران فقط نشانه‌ای از سرکوب نیست، بلکه نشان‌دهنده‌ی نظامی است که عدالت را نه بر اساس قانون، بلکه با معیارهای فرقه‌ای اجرا می‌کند.
شیعیان مخالف: اتهامات سیاسی، احکام سنگین
شیعیانی که به سیاست‌های نظام اعتراض دارند، معمولا با اتهاماتی چون «تبلیغ علیه نظام»، «توهین به مقدسات» یا «اخلال در امنیت» بازداشت می‌شوند.
بر اساس گزارش مرکز حقوق بشر ایران، دست‌کم ۳۴۰ زندانی سیاسی شیعه در زندان‌های کشور به‌دلیل فعالیت‌های مدنی یا بیان آزادانه دیدگاه‌ها در بازداشت به‌سر می‌برند.
اسامی برجسته:
- نرگس محمدی: فعال حقوق بشر، محکوم به ۱۶ سال حبس.
- مجید توکلی: فعال دانشجویی که بارها بازداشت شده است.
- فرهاد میثمی: پزشک و فعال مدنی، بیش از ۱۲۰ روز اعتصاب غذا داشته است.
در چارچوب بازداشت‌های فرقه‌ای در ایران، اگرچه شیعیان هم قربانی‌اند، اما اعدام به‌ندرت شامل حال آن‌ها می‌شود، در حالی که برای اهل سنت حکم مرگ موضوعی رایج است.
اهل سنت: از مظنونیت تا چوبه دار
برای اهل سنت، بازداشت معمولا بدون دلیل روشن صورت می‌گیرد و به اعدام ختم می‌شود. بر اساس گزارش عفو بین‌الملل:
۵۲٪ از اعدام‌های سیاسی در سال ۲۰۲۴ مربوط به زندانیان اهل سنت بوده است، در حالی که تنها حدود ۱۰٪ از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند.
در استان سیستان و بلوچستان، بیش از ۲۵۰ زندانی سنی با اتهامات مبهم در بازداشت به‌سر می‌برند.
موارد برجسته:
- مولوی فضل‌الرحمن کوهی: روحانی اهل سنت که از سال ۱۳۹۹ در بازداشت است.
- جمال قادری: فعال کُرد، بدون مدارک روشن اعدام شد.
- اسماعیل سودبخش: جوان بلوچ، با حکم اعدام بدون حق دفاع کامل.
این ارقام نشان می‌دهد که بازداشت‌های فرقه‌ای در ایران به‌ویژه علیه اهل سنت، بر پایه تبعیض و حذف است.
تبعیض در زندان: دیوارهای یکسان، شرایط نابرابر
هرچند زندان یکی است، اما شرایط زندانیان فرق دارد:
- زندانیان سنی معمولا در بندهای جداگانه و دورافتاده نگهداری می‌شوند.
- بیش از ۷۰٪ از زندانیان اهل سنت از داشتن وکیل مستقل محروم‌اند.
- در مقابل، بسیاری از زندانیان سیاسی شیعه دست‌کم به ملاقات یا درمان دسترسی دارند.
طبق گزارش «عدالت برای ایران»، ۶۳٪ از زندانیان سنی که حکم اعدام گرفته‌اند، بدون دادرسی عادلانه محاکمه شده‌اند. این مصداق کامل بازداشت‌های فرقه‌ای در ایران است.
رسانه‌های حکومتی: سانسور برای شیعه، شیطنت علیه سنی
در رسانه‌های رسمی:
- زندانی سیاسی شیعه معمولا «فریب‌خورده» یا «پشیمان» معرفی می‌شود.
- اما زندانی سنی حتی پیش از دادگاه با برچسب «تروریست» مواجه می‌شود.
این دوگانگی رسانه‌ای، بازوی تبلیغاتی بازداشت‌های فرقه‌ای در ایران است؛ روایتی برای توجیه سرکوب و کسب مشروعیت امنیتی.
جامعه جهانی: بی‌تفاوتی آزاردهنده
با وجود مستندات فراوان از وضعیت اهل سنت، پرونده بازداشت‌های فرقه‌ای در ایران در سطح بین‌المللی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. فعالان حقوق بشر می‌پرسند:
- آیا اهل سنت صدایی برای دفاع از خود ندارند؟
- آیا اپوزیسیون شیعه نیز در مقابل این تبعیض سکوت کرده است؟
- چرا دولت‌ها تنها به سرکوب سیاسی شیعیان اصلاح‌طلب واکنش نشان می‌دهند؟
سرکوب واحد، با نسخه‌های مذهبی متفاوت
در نهایت، بازداشت‌های فرقه‌ای در ایران نه‌تنها عدالت را قربانی می‌کند، بلکه شکاف‌های مذهبی را تعمیق می‌بخشد. جمهوری اسلامی از دین، ابزاری ساخته برای حذف، نه وحدت. نه شیعه بودن مصونیت می‌آورد، نه سنی بودن جرم است؛ اما نظام، سرنوشت انسان‌ها را با شابلون مذهب می‌سنجد، نه قانون.
