فهرست مطالب
در حالی که جهان شاهد یک جهش بی‌سابقه دیجیتال است، بخش فناوری در ایران وضعیتی متناقض را تجربه می‌کند. از یک سو، استارتاپ‌های ایران تلاش می‌کنند راهکارهای نوآورانه در حوزه برنامه‌نویسی و تجارت الکترونیک ارائه دهند؛ و از سوی دیگر، دولت با اعمال محدودیت‌های شدید بر اینترنت در ایران، آینده این نوآوری‌ها را در معرض تهدید قرار داده است.
اینترنت در ایران: شبکه‌ای زیر حصار
- بیش از ۷۰٪ ایرانیان روزانه از اینترنت استفاده می‌کنند، اما دولت نظارت و سانسور گسترده‌ای اعمال می‌کند.
- از سال ۲۰۲۲ تاکنون بیش از ۳۵۰۰ وب‌سایت و اپلیکیشن فیلتر شده‌اند؛ از جمله واتساپ و اینستاگرام که ضربه بزرگی به کسب‌وکارهای کوچک وارد کرده است.
- طبق گزارش «فریدام هاوس»، وضعیت اینترنت در ایران برای دهمین سال پیاپی در رده «غیر آزاد» قرار گرفت.
فناوری ایران و اقتصاد دیجیتال
با وجود محدودیت‌ها، فناوری ایران به ویژه در حوزه‌های فین‌تک و تجارت الکترونیک رشد قابل توجهی داشته است:
- حجم بازار تجارت الکترونیک ایران در سال ۲۰۲۳ از ۳۰ میلیارد دلار عبور کرد.
- اپلیکیشن‌های پرداخت دیجیتال و خدمات ارسال به عنوان جایگزینی برای خدمات سنتی مطرح شده‌اند، اما بسیاری از آن‌ها با فشارهای حکومتی تحت عنوان «امنیت سایبری» مواجه‌اند.
استارتاپ‌های ایران: نوآوری در سایه محدودیت‌ها
- جوانان ایرانی با وجود زیرساخت‌های ضعیف، صدها پروژه دیجیتال راه‌اندازی کرده‌اند.
- برخی از استارتاپ‌های ایران موفقیت‌های منطقه‌ای کسب کرده‌اند، اما بسیاری از آن‌ها مجبور به کاهش فعالیت یا تعطیلی شده‌اند.
- چالش‌های حقوقی و موانع سرمایه‌گذاری خارجی، محیط کسب‌وکار را پرریسک کرده است.
مهاجرت نخبگان فناوری
- هر سال بیش از ۱۵۰ هزار متخصص ایرانی کشور را ترک می‌کنند تا در محیط‌های دیجیتال آزادتر فعالیت کنند.
- بسیاری از این افراد اکنون بخشی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری جهانی هستند؛ موضوعی که نشان‌دهنده از دست رفتن سرمایه انسانی عظیم برای ایران است.
چشم‌انداز فناوری در ایران در نقطه عطفی قرار دارد: میان خلاقیت جوانانی که موتور محرک استارتاپ‌های ایران هستند و محدودیت‌های حکومتی که اینترنت در ایران و رشد فناوری ایران را خفه می‌کند. با ادامه این سیاست‌ها، آینده نوآوری همچنان در گرو مهاجرت خواهد بود و ایران به جای تولیدکننده فناوری، تنها مصرف‌کننده آن باقی می‌ماند.
