فهرست مطالب
اعدام محمد امین مهدوی شایسته در صبح روز دوشنبه، دوم تیرماه ، بحران تازه‌ای را برای نظام جمهوری اسلامی رقم زد؛ نظامی که به‌نظر می‌رسد در سایه‌ی جنگ با اسرائیل، اقدام به حذف مخالفان خود تحت پوشش اتهامات جاسوسی می‌کند. محمد شایسته از دسامبر ۲۰۲۳ در بازداشت به سر می‌برد و به اتهامات امنیتی، از جمله “همکاری با موساد” بازداشت شد، در حالی که تردیدهای حقوقی جدی نسبت به روند دادرسی او مطرح شده است.
پیشینه‌ی پرونده‌ی اعدام محمد امین مهدوی شایسته
بر اساس گزارش‌های منابع حقوق بشری، محمد امین مهدوی شایسته متولد ۱۹۹۸ و ساکن تهران بود. او در تاریخ ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ توسط وزارت اطلاعات بازداشت شد و طبق گزارش‌ها، به مدت سه ماه تحت شکنجه شدید قرار داشت، سپس به بخش متهمان جاسوسی در زندان اوین منتقل گردید.
قوه قضاییه جمهوری اسلامی اعلام کرد که اعدام محمد امین مهدوی شایسته به دلیل “همکاری اطلاعاتی به نفع اسرائیل” صورت گرفته است. این سومین اعدام از این نوع طی ده روز گذشته، از زمان آغاز حمله اسرائیل به ایران، به شمار می‌رود.
نقض‌های آشکار قضایی و حقوق بشری
آخرین جلسه دادگاه او در سپتامبر ۲۰۲۴ در دادگاه انقلاب به ریاست قاضی مشهور ابوالقاسم صلواتی برگزار شد؛ قاضی‌ای که نامش با صدور احکام اعدام فله‌ای گره خورده است.
سازمان‌های حقوق بشری اشاره کرده‌اند که اسنادی در پرونده وجود داشت که می‌توانست منجر به نقض حکم شود، اما دادگاه عالی در دسامبر ۲۰۲۳ درخواست تجدیدنظر را رد کرد. این امر نشان‌دهنده‌ی عمق بحران در ساختار قضایی ایران است.
آیا جنگ، پوششی برای اعدام‌ها است؟
اعدام محمد امین مهدوی شایسته تنها چند روز پس از اعدام دو شهروند دیگر به نام‌های اسماعیل فکری و مجید مسیبی صورت گرفت؛ هر سه نفر به اتهام جاسوسی برای اسرائیل اعدام شدند، بدون ارائه هیچ‌گونه شواهد علنی و در فضایی کاملاً فاقد شفافیت قضایی.
این روند در حالی صورت می‌گیرد که ایران و اسرائیل درگیر یک جنگ تمام‌عیار هستند؛ موضوعی که فرضیه‌ی سوءاستفاده جمهوری اسلامی از فضای جنگ برای سرکوب داخلی را تقویت می‌کند.
موضع سازمان‌های حقوق بشری
در ۲۰ ژوئن، سازمان عفو بین‌الملل با انتشار بیانیه‌ای اعدام‌های اخیر، به‌ویژه اعدام محمد امین مهدوی شایسته را محکوم کرد و خواستار توقف فوری نقض‌های حقوق بشری شد. این سازمان اعلام کرد که روند این محاکمات بسیار سریع بوده و فاقد حداقل استانداردهای دادرسی عادلانه بوده‌اند و معمولا بر پایه اعترافات اخذشده تحت شکنجه صادر می‌شوند.
عفو بین‌الملل تأکید کرد که این اقدامات در رده‌ی “اعدام‌های خودسرانه” قرار می‌گیرند و نیازمند تحقیق بین‌المللی هستند.
اعدام محمد امین مهدوی شایسته بازتاب‌دهنده سیاست سازمان‌یافته‌ای در جمهوری اسلامی است که هدف آن حذف صدای معترضان، به‌ویژه هواداران سلطنت‌طلب، با پوشش اتهامات امنیتی و در چارچوب جنگ امنیتی و تبلیغاتی است.
در حالی‌که پرونده‌های جاسوسی باید در فضایی شفاف، مستند و تحت نظارت نهادهای بی‌طرف بررسی شوند، در ایران به ابزاری برای حذف سیستماتیک مخالفان تبدیل شده‌اند.
بنابراین از جامعه بین‌المللی می‌خواهیم فورا وارد عمل شود و نظام جمهوری اسلامی را برای جنایاتش علیه غیرنظامیان مورد بازخواست قرار دهد. موضوع اعدام‌ها در ایران، و در راس آن اعدام محمد امین مهدوی شایسته، نشانگر حضور نظامی است که از عقلانیت و تدبیر تهی شده و شاید پایان دوره‌اش زودتر از آن‌چه تصور می‌شود، فرا برسد.
