فهرست مطالب
سال‌هاست که سهام عدالت به‌عنوان یک پروژه اقتصادی نمایشی توسط جمهوری اسلامی تبلیغ میشود. اما در واقعیت، این طرح نه‌تنها عدالت را محقق نکرده، بلکه خود به یک نماد فساد، تبعیض و ناکارآمدی نظام تبدیل شده است. امروز، پرسش اصلی بسیاری از خانواده‌های ایرانی این است: سهام عدالت کی واریز میشود؟ چرا با وجود وعده‌های مکرر، انتقال این سهام به ورثه متوفیان یا حتی پرداخت سود سالانه با تعلل و ابهام همراه است؟
وعده‌های توخالی نظام
از سال ۱۳۹۹ تاکنون، مسئولان بارها وعده داده‌اند که مشکل انتقال سهام عدالت متوفیان حل خواهد شد. راه‌اندازی سامانه‌های متعدد، جلسات مشترک میان سازمان امور مالیاتی و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، و حتی وعده‌های نمایندگان مجلس هیچ نتیجه‌ای به همراه نداشته است. همچنان هزاران خانواده که عزیزان خود را از دست داده‌اند، نمی‌دانند سهام عدالت کی واریز میشود و چرا دولت مانع دریافت حقوقشان میشود.
بهانه مالیات بر ارث
یکی از اصلی‌ترین موانع، مسئله مالیات بر ارث است. دولت شرط کرده که وراث برای انتقال سهام عدالت باید پرونده مالیاتی تشکیل دهند و مالیات بپردازند. در حالی که بخش بزرگی از این خانواده‌ها از اقشار ضعیف جامعه‌اند و همین سهام عدالت برایشان تنها دارایی ارزشمند محسوب میشود. آیا عدالت اقتصادی به این معناست که فقرا برای دریافت حق خود باید هزینه‌ای سنگین بپردازند؟ اینجاست که سؤال مردم تکرار میشود: سهام عدالت کی واریز میشود وقتی دولت حتی یک وب‌سرویس ساده برای محاسبه مالیات نمی‌تواند ارائه کند؟
سامانه‌ای که کار نمی‌کند
در دی‌ماه ۱۴۰۳، سازمان امور مالیاتی یک وب‌سرویس به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ارائه داد تا روند انتقال سهام دیجیتالی شود. اما این سامانه به‌گفته مسئولان، عملاً غیرقابل استفاده بود. این ناکارآمدی نشان می‌دهد که حتی در ساده‌ترین پروژه‌های فناوری اطلاعات، دولت به دلیل فساد و سوءمدیریت شکست می‌خورد. وقتی کشوری ادعای برنامه هسته‌ای و موشکی دارد اما نمی‌تواند یک سامانه انتقال سهام را طراحی کند، آیا شایسته نیست که مردم بپرسند: سهام عدالت کی واریز میشود و چرا این‌همه تأخیر وجود دارد؟
پیامدهای اجتماعی
این تأخیرها فقط یک موضوع مالی نیست؛ بلکه به بی‌اعتمادی عمومی دامن زده است. خانواده‌هایی که سال‌هاست چشم‌انتظار دریافت سهام عدالت هستند، اکنون با یأس و خشم به وعده‌های دولت می‌نگرند. بسیاری از وراث مجبور شده‌اند برای هزینه‌های درمان، تحصیل یا اجاره خانه، از خیر سهام عدالت بگذرند یا به واسطه‌ها و دلالان غیرقانونی روی آورند. این وضعیت تنها شکاف طبقاتی را عمیق‌تر کرده است. پرسش ساده مردم همچنان بی‌پاسخ مانده: سهام عدالت کی واریز میشود؟
بازی سیاسی با اقتصاد مردم
سهام عدالت از ابتدا بیشتر ابزاری سیاسی بود تا طرحی اقتصادی. حکومت از آن برای خرید وفاداری اقشار محروم استفاده کرد و هر بار که به بحران مشروعیت دچار شد، خبر از واریز سود سهام عدالت داد. اما وقتی پای اجرای واقعی به میان آمد، بروکراسی، فساد و ناکارآمدی همه چیز را فلج کرد. بنابراین می‌توان گفت که پشت پرسش سهام عدالت کی واریز میشود، حقیقتی تلخ نهفته است: نظام هرگز قصد نداشته عدالت اقتصادی را اجرا کند، بلکه فقط به دنبال تبلیغات سیاسی بوده است.
سهام عدالت، که باید ابزاری برای کاهش فقر و حمایت از خانواده‌های کم‌درآمد باشد، امروز به یک معمای حل‌نشده تبدیل شده است. نه انتقال سهام متوفیان به سرانجام رسیده و نه پرداخت سود سالانه به‌طور منظم انجام میشود. مردم حق دارند هر روز بپرسند: سهام عدالت کی واریز میشود و چه زمانی وعده‌های توخالی جای خود را به عمل واقعی خواهد داد. تا زمانی که ساختار فساد و ناکارآمدی بر کشور حاکم است، پاسخ این پرسش روشن است: نه امروز، نه فردا؛ بلکه شاید هیچ‌وقت.
