هر ساله، شب یلدا نمایانگر یک لحظه اجتماعی وحدتبخش است که سنتهای گرمای خانواده و خاطرات فرهنگی را احیا میکند. با این حال، فصل امسال به وضوح نشان داد که خود این جشن به آزمون سختی برای قدرت خرید تبدیل شده است. قیمت آجیل شب یلدا از یک جزئیات فصلی به یک شاخص اقتصادی تبدیل شده است که منعکس کننده عمق بحران هزینه زندگی و شکاف رو به گسترش بین لفاظیهای رسمی و واقعیتهای بازار است.
شکاف قیمت: بازار رسمی در مقابل بازار آزاد
مقامات شهرداری قیمتهای “یارانهای” را برای آجیل مخلوط در مراکز فروش دولتی اعلام کردند و آنها را به عنوان راه حلی برای کاهش بار شهروندان ارائه دادند. با این حال، مقایسه در محل، شکاف قابل توجهی بین قیمت اعلام شده و قیمت در بازار آزاد را نشان میدهد.
براي اطلاعات بيشتر :
فقیرترین مردم : هزینه زندگی مردم ایران
در مراکز فروش دولتی، قيمت آجیل شب یلدا کمتر از نرخ بازار داشت، اما مقادیر آن محدود و موجودی آن نامنظم بود.
در بازار آزاد، قیمت انواع اساسی (پسته، بادام و گردو) فراتر از قدرت خرید خانوادههای با درآمد متوسط، چه رسد به خانوادههای با درآمد محدود، افزایش یافته است.
این شکاف نه تنها نشاندهنده تفاوت در کیفیت، بلکه نشاندهنده نقص ساختاری در قیمتگذاری و سازوکارهای نظارتی است.
چرا قیمت آجیل شب یلدا افزایش یافته است؟
1) سیاستهای صادراتی و نرخ ارز
قیمتگذاری آجیل با نرخ ارز و مشوقهای صادراتی مرتبط است، به این معنی که محصول محلی طبق منطق بازارهای خارجی قیمتگذاری میشود. نتیجه: مصرفکنندگان برای یک محصول محلی طوری هزینه میکنند که انگار وارداتی است.
2) مقررات ضعیف و حاشیه سود متورم
عدم نظارت مؤثر بر زنجیرههای تأمین، بهویژه در فصول اوج، راه را برای سفتهبازی و حاشیه سود متورم باز میکند. قیمت رسمی صرفاً به یک مرجع رسانهای تبدیل میشود، در حالی که بازار با منطق عرضه انحصاری اداره میشود.
3) فرسایش درآمد واقعی
حتی اگر قیمتها به صورت اسمی ثابت باشند، کاهش درآمد واقعی به دلیل تورم، هرگونه افزایش فصلی را به بار مضاعف تبدیل میکند. تأثیر اجتماعی: تعطیلاتی بیلذت
افزایش شدید قیمت آجیل شب یلدا (شیرینیهای یلدا) نه تنها بودجهها را تحت فشار قرار میدهد، بلکه پیامدهای اجتماعی آشکاری نیز به همراه دارد:
کاهش مشارکت: بسیاری از خانوادهها این آیینها را کوتاه یا کنار گذاشتهاند.
رنجش عمومی: بحثها در رسانههای اجتماعی نشاندهنده حس بیعدالتی است.
گسترش نابرابریها: این جشن به جای یک مناسبت وحدتبخش، به یک موضوع امتیاز طبقاتی تبدیل میشود.
سؤال دیگر این نیست که قیمت آجیل شب یلدا چقدر است؛
بلکه پرسش اصلی اینجاست: چرا شهروندان ایرانی باید هزینه سیاستهایی را بپردازند که اساساً برای محافظت از آنها طراحی نشدهاند؟
بحران امروز بازار و افزایش قیمت آجیل شب یلدا نشان میدهد که فقدان قیمتگذاری شفاف، نبود نظارت واقعی و سیاستهای نامتوازن صادراتی چگونه مستقیماً به زیان مصرفکننده داخلی تمام میشود.تا زمانی که این عدم تعادل اصلاح نشود و حقوق مصرفکننده در برابر منافع صادراتی در اولویت قرار نگیرد، قیمت آجیل شب یلدا همچنان بازتابی روشن از بحران هزینه زندگی در ایران خواهد بود؛ بحرانی که بسیار فراتر از یک مناسبت فصلی امتداد دارد.
