فهرست مطالب
در روزهای اخیر، خبر حمله پاکستان به افغانستان موجی از نگرانی و واکنش در سراسر منطقه ایجاد کرده است.
ارتش پاکستان با استفاده از پهپاد و توپخانه، مناطقی در شرق افغانستان را هدف قرار داد؛ اقدامی که اسلام‌آباد آن را «پاسخ به تهدیدات تروریستی» خوانده اما کابل آن را تجاوز آشکار به خاک خود می‌داند.
این رویداد در حالی رخ می‌دهد که روابط دو کشور پس از بازگشت طالبان به قدرت، وارد مرحله‌ای پرتنش و بی‌اعتماد شده است.
زمینه تاریخی تنش‌ها میان دو کشور
برای درک حمله پاکستان به افغانستان باید به ریشه‌های اختلاف دو کشور بازگشت.
از زمان شکل‌گیری خط مرزی دیورند، اسلام‌آباد و کابل هیچ‌گاه بر سر تمامیت ارضی و حضور گروه‌های مسلح در مناطق مرزی به توافق نرسیده‌اند.
پاکستان، طالبان را زمانی ابزاری برای نفوذ در افغانستان می‌دانست، اما امروز همان طالبان به تهدیدی علیه امنیت پاکستان تبدیل شده‌اند.
به‌ویژه پس از گسترش فعالیت‌های «تحریک طالبان پاکستان» (TTP) که از خاک افغانستان عملیات خود را برنامه‌ریزی می‌کند.
انگیزه‌های نظامی و پیام سیاسی اسلام‌آباد
کارشناسان نظامی معتقدند حمله پاکستان به افغانستان تنها واکنش به یک عملیات تروریستی نبوده، بلکه حاوی پیام سیاسی است.
پاکستان در تلاش است به طالبان نشان دهد که صبرش در برابر فعالیت گروه‌های مسلح به پایان رسیده و برای دفاع از مرزهایش از اقدام نظامی ابایی ندارد.
در عین حال، برخی تحلیل‌گران این اقدام را تلاشی برای جلب توجه آمریکا و چین به نقش اسلام‌آباد در ثبات منطقه می‌دانند.
در واقع، پاکستان می‌خواهد بار دیگر خود را «کنترل‌کننده بحران» در افغانستان معرفی کند.
واکنش طالبان؛ تهدید به تلافی یا خویشتنداری تاکتیکی؟
طالبان در واکنش به حمله پاکستان به افغانستان لحن دوگانه‌ای اتخاذ کرده‌اند.
از یک سو، سخنگوی وزارت دفاع طالبان آن را نقض آشکار حاکمیت ملی دانسته و هشدار داده که چنین اقداماتی بدون پاسخ نخواهد ماند؛
از سوی دیگر، دولت طالبان که با بحران اقتصادی و فشارهای داخلی روبه‌روست، فعلاً تمایلی به درگیری گسترده ندارد.
به‌نظر می‌رسد طالبان به دنبال حفظ موازنه میان نمایش قدرت داخلی و جلوگیری از جنگ فرسایشی با همسایه‌ای قدرتمند هستند.
نقش بازیگران خارجی در سایه تنش جدید
حمله پاکستان به افغانستان همچنین نگاه قدرت‌های جهانی را دوباره به منطقه جلب کرده است.
چین که سرمایه‌گذاری سنگینی در پروژه‌های اقتصادی پاکستان انجام داده، نگران بی‌ثباتی بیشتر در مرزهای غربی این کشور است.
در مقابل، روسیه و ایران نیز با حساسیت تحولات را دنبال می‌کنند، زیرا هرگونه درگیری گسترده می‌تواند مسیر قاچاق، مهاجرت و تجارت منطقه‌ای را مختل کند.
آمریکا هنوز موضع رسمی نگرفته، اما کارشناسان احتمال می‌دهند واشنگتن از فشار نظامی بر طالبان استقبال کند تا آنها را وادار به همکاری بیشتر در مبارزه با تروریسم کند.
