فهرست مطالب
ایران هر از گاهی شاهد بلایای طبیعی است که ناکارآمدی مدیریتی دولت را برملا می‌سازد. تازه‌ترین نمونه، طوفان هیرمند بود که روز سه‌شنبه ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۵ (۱ مهر ۱۴۰۴) استان سیستان و بلوچستان را درنوردید. تصمیم رسمی برای تعطیلی زودهنگام ادارات و بانک‌ها در ساعت ۱۲ ظهر نه‌تنها نگرانی مردم را کاهش نداد، بلکه پرسش‌هایی درباره ضعف برنامه‌ریزی و نبود شفافیت ایجاد کرد.
چه اتفاقی در هیرمند افتاد؟
از صبح روز حادثه، بادهای شدید همراه با گردوغبار شهر هیرمند را فرا گرفت و مقامات را وادار به تعطیلی زودهنگام ادارات کردند. هرچند مراکز درمانی و اورژانس از این دستور مستثنی شدند، اما سایر نهادها تعطیل شدند. برای شهروندان، طوفان هیرمند چیزی بیش از یک طوفان ساده بود؛ نشانه‌ای دوباره از حاشیه‌نشینی و کمبود زیرساخت‌های حیاتی در منطقه.
چرا طوفان هیرمند نگران‌کننده است؟
- تکرار نگران‌کننده:
گردوغبار و طوفان در هیرمند پدیده‌ای تازه نیست، اما طوفان هیرمند اخیر نشان داد که دولت هیچ برنامه پیشگیرانه‌ای برای حفاظت از مردم نداشته است. - نبود زیرساخت‌های اساسی:
شبکه‌های فاضلاب، جاده‌ها، پناهگاه‌ها و حتی سیستم‌های هشدار زودهنگام یا وجود ندارند یا ناکارآمدند؛ همین امر هر طوفانی را به بحران بدل می‌کند. - پیامدهای اقتصادی و اجتماعی:
یک روز کاری از دست رفته برای کارگران روزمزد، کشاورزان و بازاریان فاجعه‌آمیز است. بنابراین، طوفان هیرمند یک بحران اقتصادی جدی برای اقشار ضعیف محسوب می‌شود.
شهروندان میان تعطیلی و حاشیه‌نشینی
تعطیلی ادارات و بانک‌ها در ظهر بیشتر شبیه اقدامی نمایشی بود تا راهکاری واقعی. مردم نه غرامتی دریافت کردند و نه حتی اطلاعات دقیقی درباره شدت باد یا میزان خسارت. رسانه‌های رسمی تنها خبر تعطیلی را منتشر کردند و صدای مردم هیرمند که هر سال هزینه طوفان هیرمند را می‌پردازند، نادیده گرفته شد.
راه‌حل‌های فراموش‌شده
برای مقابله با بلایایی مانند طوفان هیرمند، منطقه نیازمند اقدامات زیر است:
- ایجاد سیستم هشدار زودهنگام مؤثر.
- ساخت پناهگاه‌ها و مراکز اسکان اضطراری.
- پرداخت غرامت به کارگران و کشاورزان آسیب‌دیده.
- ارائه گزارش‌های شفاف و فوری به افکار عمومی.
نبود چنین برنامه‌هایی تنها حس رهاشدگی و بی‌اعتمادی مردم را عمیق‌تر می‌کند.
طوفان هیرمند بار دیگر نشان داد که یک بلای طبیعی چگونه در سایه مدیریت ناکارآمد به بحرانی اجتماعی و سیاسی تبدیل می‌شود. مردم هیرمند نیازمند برنامه‌ای جامع برای حفاظت از جان و معیشت خود هستند، نه فقط تعطیلی صوری ادارات. تا زمانی که چنین برنامه‌ای تدوین نشود، طوفان هیرمند نماد شکست ساختاری در مدیریت بحران باقی خواهد ماند.
