فهرست مطالب
در یکی از تلخ‌ترین و افشاگرانه‌ترین شهادت‌هایی که از پشت دیوارهای زندان‌های جمهوری اسلامی بیرون آمده، فعال و روزنامه‌نگار زندانی سپیده قلیان، از درون سلول‌های زندان بوشهر، پرده از نقض‌های سیستماتیک علیه زندانیان زن برمی‌دارد. روایت او تنها یک تجربه شخصی نیست، بلکه سند زنده‌ای‌ست از یک نهاد تنبیهی که از قانون تهی شده و به ابزاری برای سرکوب روانی و جسمی، به‌ویژه علیه زنان مبارز، تبدیل شده است.
انتقال خودسرانه و بدون حکم قانونی
پس از سال‌ها جابجایی در زندان‌هایی چون قرچک، سپیدار و اوین، سپیده قلیان بدون حکم قضایی یا دستور اداری رسمی به زندان بوشهر منتقل شد. این انتقال که به دور از چشم رسانه‌ها و نهادهای حقوق بشری صورت گرفت، تلاشی بود برای منزوی‌کردن او و قطع هرگونه حمایت انسانی. او اکنون در این زندان دورافتاده با بی‌توجهی عمدی، کمبود شدید خدمات درمانی و غذایی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
زندان بوشهر: جایی که انسانیت محو شده است
قلیان زندان بوشهر را «جایی نزدیک به پایان جهان» توصیف کرده است. روایت‌های او از فجایعی حکایت دارد که فراتر از تصورند: زنان زندانی بیمارند و درمان نمی‌شوند، شرایط بهداشتی فاجعه‌بار است، بازرسی‌های بدنی تحقیرآمیز، خشونت کلامی و فیزیکی مداوم از سوی مأموران.
از همه دردناک‌تر، به گفته قلیان، سوءاستفاده جنسی در پوشش «صیغه» است که به برخی از زنان زندانی تحمیل می‌شود. این فشارها به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود و آسیب روانی طولانی‌مدتی به قربانیان وارد می‌سازد. شکایت‌های زنان در این خصوص نیز هرگز جدی گرفته نمی‌شود.
سلول‌ها فقط آهن و سیمان نیستند؛ کابوس‌های متحرک‌اند
شرایط زندگی روزمره در زندان بوشهر نیز به‌شدت غیرانسانی‌ست. قلیان از تراکم بیش‌ازحد زندانیان، نبود تهویه مناسب، قطعی مکرر آب و عدم دسترسی به تماس‌های منظم با دنیای بیرون می‌گوید. تماس‌های محدود آن‌ها نیز به‌دقت کنترل می‌شود، و همین انزوا را دوچندان می‌سازد.
او می‌گوید: «تو با دیوار محاصره شده‌ای، اما زندان واقعی آن نگاه‌هایی‌ست که تو را تنها به‌خاطر آزاداندیشی تهدید می‌دانند.»
کمپین‌های همبستگی و سکوت رسمی
با وجود بازتاب گسترده روایت‌های قلیان در رسانه‌های مستقل و شبکه‌های اجتماعی، هیچ واکنش رسمی از سوی مقامات جمهوری اسلامی دیده نشده است. در مقابل، نهادهایی مانند «دیده‌بان حقوق بشر» و «خبرنگاران بدون مرز» خواستار آزادی فوری او و تحقیق درباره وضعیت زندان بوشهر شده‌اند. اما حکومت همچنان با انکار و سکوت به این درخواست‌ها پاسخ می‌دهد.
پیامی از تاریکی: سکوت دیگر گزینه نیست
سپیده قلیان که تنها به‌دلیل پوشش اعتصاب کارگری در زندان است، اکنون به نمادی از مقاومت زنانه در پشت میله‌ها تبدیل شده. او در پیامی از زندان گفته است: «ما قربانی نیستیم، بلکه شاهدانی هستیم بر حقیقتی که باید فاش شود. زندان ما را ساکت نمی‌کند، بلکه واژه‌های ما را دردناک‌تر و شفاف‌تر می‌سازد.»
آمارهایی از درون: سرکوب سازمان‌یافته بدون بازدارندگی
بر اساس گزارش نهادهای بین‌المللی حقوق بشری، طی سه سال گذشته بیش از ۷۰ زن در زندان بوشهر نگهداری شده‌اند که بسیاری از آن‌ها بدون دادرسی عادلانه بازداشت شده‌اند. شهادت‌های متعدد نشان می‌دهد که دست‌کم ۴۰٪ از این زنان قربانی نوعی از شکنجه جسمی یا روانی شده‌اند؛ از جمله محرومیت از درمان، ضرب‌وشتم در هنگام بازجویی، و نگهداری طولانی‌مدت در سلول انفرادی. همچنین از سال ۲۰۲۲ تاکنون، ۶ مورد اقدام به خودکشی در این زندان ثبت شده که همگی ناشی از شرایط طاقت‌فرسا و رفتارهای تحقیرآمیز بوده‌اند.
روایت‌هایی که باید شنیده شوند
آنچه در زندان بوشهر می‌گذرد، فقط یک مورد نیست؛ بلکه بخشی از سازوکار سرکوبی‌ست که به‌طور خاص زنان آزاداندیش و معترض را هدف قرار می‌دهد. این گزارش نه‌تنها بازگوی یک تراژدی، بلکه تلاشی‌ست برای بازکردن چشمان جهان به روی زندان‌هایی که هر روز بیش‌تر به گورستان امید تبدیل می‌شوند.
تا زمانی که مقامات پاسخگو نباشند و زندان‌ها برای نظارت بین‌المللی باز نشوند، «جهنم فراموش‌شده» همچنان پابرجا خواهد ماند و صدای سپیده قلیان فریادی خواهد بود در تاریکی نظام.
