فهرست مطالب
در میانه‌ی بحران‌های اقتصادی فزاینده در ایران، بحران کمبود شیر خشک نوزادان به یکی از فوری‌ترین مسائل اجتماعی تبدیل شده است. هزاران خانواده برای تهیه این کالای حیاتی دچار مشکل‌اند، آن هم در سایه‌ی کمبود شیر خشک نوزادان در ایران ۲۰۲۵ که در نتیجه تلاقی بحران‌های اقتصادی، مدیریتی و سیاسی تشدید شده است. این گزارش، با تکیه بر آمار رسمی و روایت‌های مردمی، به بررسی ریشه‌ها، پیامدهای بهداشتی و مسئولیت حاکمیت در این فاجعه می‌پردازد
فصل اول: ابعاد بحران در آمارها
۱. کمبود شدید عرضه:
طبق آمار وزارت بهداشت ایران (۲۰۲۳)، نیاز کشور به شیر خشک نوزاد سالانه ۵۰ میلیون قوطی برآورد می‌شود، در حالی که تولید داخلی و واردات روی هم رفته بیش از ۳۰ میلیون قوطی نیست. شکاف ۴۰ درصدی ایجاد شده است.
اتاق بازرگانی تهران نیز اعلام کرده واردات شیر خشک در سال ۲۰۲۳ نسبت به ۲۰۲۲، ۶۰ درصد کاهش داشته که ناشی از تحریم‌ها و کمبود ارز بوده است.
ابعاد کمبود شیر خشک نوزادان در ایران ۲۰۲۵ در ارقامی مشهود است که از شکاف شدید میان تقاضا و عرضه و افزایش بی‌سابقه قیمت‌ها خبر می‌دهند.
۲. افزایش قیمت:
قیمت یک قوطی شیر خشک از ۵۰۰ هزار تومان (۲۰۲۱) به ۴ میلیون تومان (۲۰۲۴) رسیده است. (بر اساس داده‌های بانک مرکزی)
۸۵ درصد خانواده‌های با درآمد پایین و متوسط برای تأمین شیر خشک به بازار سیاه وابسته‌اند؛ جایی که قیمت‌ها به ۶ میلیون تومان رسیده‌اند.
فصل دوم: ریشه‌های ساختاری
۱. تحریم‌ها و سوء‌مدیریت:
حدود ۸۰ درصد مواد اولیه تولید شیر خشک از اروپا وارد می‌شد که حالا به دلیل تحریم‌ها تقریباً قطع شده است.
گزارش‌های دیوان محاسبات کشور از فساد گسترده در تخصیص ارز ترجیحی برای واردات شیر خشک پرده برداشته‌اند؛ ارزهایی که به شرکت‌های صوری تخصیص یافته‌اند.
کمبود شیر خشک نوزادان در ایران ۲۰۲۵ حاصل بی‌کفایتی مدیریتی در کنار فشارهای خارجی است. تعطیلی خطوط تولید و کاهش واردات نتیجه این بی‌تدبیری‌هاست.
۲. فروپاشی تولید داخلی:
طبق گزارش سازمان غذا و دارو، از میان ۵ کارخانه اصلی تولید شیر خشک، ۳ کارخانه به دلیل کمبود تجهیزات وارداتی تعطیل شده‌اند.
فصل سوم: پیامدهای بهداشتی و اجتماعی
۱. کودکان در خطر:
بر اساس گزارش انجمن پزشکان کودکان ایران، ۱۲ درصد نوزادان زیر دو سال از سوءتغذیه ناشی از کمبود شیر خشک رنج می‌برند.
استفاده از جایگزین‌های ناسالم مثل شیر حیوانی رقیق‌شده باعث افزایش ۳۰ درصدی بیماری‌های گوارشی در میان نوزادان شده است.
در بحبوحه‌ی کمبود شیر خشک نوزادان در ایران ۲۰۲۵، کارشناسان نسبت به رشد سوءتغذیه و تهدید سلامت نسل آینده هشدار می‌دهند.
۲. بازار سیاه و تقلب:
وزارت کشور در سال ۲۰۲۳ بیش از ۲.۵ میلیون قوطی شیر خشک تقلبی را کشف و ضبط کرد که برخی حاوی مواد غیرقابل مصرف برای انسان بودند.
فصل چهارم: واکنش‌های متناقض رسمی
وزارت صمت از “افزایش ۸۰ درصدی تولید” خبر داده، اما آمار گمرک نشان می‌دهد واردات تنها ۲۰ درصد نیاز بازار را پوشش داده است.
رسانه‌ها فاش کرده‌اند که برخی مقامات نظامی و سیاسی با استفاده از رانت، شیر خشک را با ارز دولتی وارد و در شبکه‌های خاص توزیع کرده‌اند، در حالی که مردم عادی با بازار سیاه مواجه‌اند.
واکنش‌های مبهم و متناقض مقامات نه‌تنها راه‌حل ارائه نمی‌دهد، بلکه کمبود شیر خشک نوزادان در ایران ۲۰۲۵ را به بحرانی بزرگ‌تر تبدیل کرده است.
بحرانی عمیق‌تر از اقتصاد
آمارها ثابت می‌کنند که این بحران صرفاً حاصل تحریم‌های خارجی نیست، بلکه محصول فساد سیستماتیک و نبود شفافیت در سطح کلان حاکمیت است. اگر اصلاحات اساسی صورت نگیرد، این بحران می‌تواند به فاجعه جمعیتی و تخریب سلامت نسل آینده منجر شود.
در صورت ادامه روند فعلی، کمبود شیر خشک نوزادان در ایران ۲۰۲۵ نه‌تنها اعتبار دولت را تهدید می‌کند، بلکه اساس اعتماد عمومی را نیز از بین خواهد برد.
