فهرست مطالب
در سال‌های اخیر، ایران با بحرانی اجتماعی روبه‌روست که روزبه‌روز ابعاد تازه‌ای پیدا می‌کند: افزایش نرخ تجرد در ایران. این پدیده دیگر تنها به شهرهای بزرگ محدود نیست، بلکه در سراسر کشور گسترش یافته است. با تشدید فشارهای اقتصادی و تغییر ارزش‌های فرهنگی، ازدواج برای بسیاری از جوانان ایرانی به رؤیایی دوردست تبدیل شده است. در این گزارش، به بررسی نرخ تجرد در ایران در پنج سال گذشته و دلایل اصلی آن می‌پردازیم.
۱. آمارهایی که از عمق بحران خبر می‌دهند
طبق داده‌های مرکز آمار ایران، نرخ تجرد در ایران از حدود ۵۲ درصد در سال ۲۰۲۰ به بیش از ۷۰ درصد در سال ۲۰۲۵ در میان گروه سنی ۲۵ تا ۴۰ سال رسیده است.
بیش از ۱۳ میلیون مرد و زن ایرانی در سن ازدواج هنوز مجرد هستند؛ آماری که نشان می‌دهد پدیده تجرد در ایران دیگر یک استثنا نیست، بلکه به روندی اجتماعی تبدیل شده است.
این اعداد گویای دگرگونی عمیق در ساختار خانواده و ارزش‌های جامعه ایرانی هستند.
۲. بحران اقتصادی؛ عامل اصلی افزایش نرخ تجرد
نخستین و مهم‌ترین دلیل افزایش نرخ تجرد در ایران، بحران اقتصادی گسترده است. با ادامه تحریم‌ها و تورم فزاینده، هزینه‌های زندگی به‌ویژه در حوزه مسکن سر به فلک کشیده است.
قیمت خانه در بسیاری از شهرها بیش از ۲۰۰ درصد افزایش یافته و هزینه ازدواج به طور میانگین به حدود ۸۰۰ میلیون ریال رسیده است؛ یعنی بیش از ده برابر حقوق ماهانه یک کارمند معمولی.
به گفته یکی از کارشناسان اجتماعی: «وقتی ازدواج از تصمیمی انسانی به پروژه‌ای اقتصادی تبدیل شود، طبیعی است که جوانان از آن فاصله بگیرند.»
۳. تغییر ارزش‌های اجتماعی و نقش زنان
با افزایش سطح تحصیلات و مشارکت زنان در بازار کار، اولویت‌های نسل جوان دگرگون شده است. بسیاری از زنان امروزی در ایران استقلال شغلی و تحصیلی را به ازدواج زودهنگام ترجیح می‌دهند.
مطالعات نشان می‌دهد که بیش از ۴۰ درصد از زنان دارای تحصیلات دانشگاهی هنوز ازدواج نکرده‌اند، که این امر تأثیر مستقیمی بر نرخ تجرد در ایران گذاشته است.
از سوی دیگر، مردان نیز به‌دلیل نگرانی از هزینه‌های اقتصادی و مسئولیت‌های خانوادگی، تمایل کمتری به ازدواج نشان می‌دهند.
۴. پیامدهای روانی و اجتماعی افزایش تجرد
افزایش نرخ تجرد در ایران پیامدهای روانی قابل توجهی به‌ویژه در شهرهای بزرگ مانند تهران، اصفهان و شیراز به همراه داشته است.
به گفته روان‌شناس اجتماعی “شهلا کاظمی”، فشارهای اجتماعی و احساس تنهایی طولانی‌مدت باعث افزایش افسردگی و انزوا در میان جوانان مجرد شده است.
در کنار آن، شکل‌گیری روابط غیررسمی و کوتاه‌مدت نشانه تغییر عمیق در فرهنگ اجتماعی جامعه‌ای است که تا پیش از این، ازدواج را ستون اصلی اخلاق می‌دانست.
۵. سیاست‌های ناکارآمد و واکنش دولت
با وجود هشدارهای کارشناسان، سیاست‌های دولت برای کنترل افزایش نرخ تجرد در ایران چندان موفق نبوده است.
برنامه‌هایی چون «وام ازدواج» و «مشوق‌های فرزندآوری» به‌دلیل وضعیت نابسامان اقتصادی و کاهش اعتماد عمومی، تأثیر محدودی داشته‌اند.
کارشناسان معتقدند راه‌حل صرفاً در حمایت مالی خلاصه نمی‌شود، بلکه نیازمند بازسازی اعتماد اجتماعی، اصلاح ساختار آموزشی و افزایش امنیت شغلی جوانان است.
