فهرست مطالب
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۴، سالانه بیش از ۸ میلیون نفر در اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست می‌دهند.
از این میان، بیش از ۱.۳ میلیون نفر اصلاً سیگاری نیستند، اما قربانی اثرات منفی سیگار کشیدن غیرمستقیم هستند؛ آن‌هایی که فقط نفس کشیده‌اند.
اما این فقط یک آمار خشک نیست. پشت این عددها، ریه‌هایی هستند که آرام‌آرام فرو می‌ریزند.
بدن چگونه در برابر سیگار فرو می‌پاشد؟
اثرات منفی سیگار کشیدن فقط به ریه محدود نمی‌شود. سیستم‌های مختلف بدن هدف قرار می‌گیرند:
- بیش از ۹۰٪ موارد سرطان ریه ناشی از مصرف سیگار است.
- احتمال سکته قلبی در افراد سیگاری، تا ۳ برابر افزایش می‌یابد.
- پیری زودرس، ضعف حافظه و اختلال شناختی در مغز دیده می‌شود.
- در زنان، احتمال سقط جنین و نازایی بالا می‌رود؛ در مردان، قدرت باروری کاهش می‌یابد.
دکتر خالد مصطفی، فوق‌تخصص بیماری‌های ریه، در گفت‌وگو با ما گفت:
«ریه‌ها فریاد نمی‌زنند. آن‌ها خاموش می‌میرند. هر نخ سیگار، قدمی دیگر به سوی زوال است.»
کودکان؛ بی‌دفاع‌ترین قربانیان دود
یکی از فاجعه‌بارترین اثرات منفی سیگار کشیدن، تأثیر آن بر کودکان است. آن‌ها انتخابی ندارند، اما تاوان پس می‌دهند:
- کودکان در معرض دود سیگار، ۴۰٪ بیشتر درگیر آسم می‌شوند.
- وزن پایین هنگام تولد و تأخیر رشد عصبی از پیامدهای شایع‌اند.
- بیماری‌های مزمن تنفسی و عفونت گوش در این گروه بسیار بالاست.
مادر یک کودک ۵ ساله در بخش کودکان بیمارستان لقمان تهران می‌گوید:
«هر بار که پدرش سیگار می‌کشد، من از ترس حمله آسمی پسرم شب خواب ندارم.»
اقتصاد دود؛ وقتی هزینه بیشتر از درآمد است
اگرچه برخی کشورها از مالیات بر دخانیات درآمد کسب می‌کنند، اما:
- طبق گزارش بانک جهانی، هزینه درمان بیماری‌های مرتبط با سیگار، ۳ برابر بیشتر از درآمد مالیاتی آن‌هاست.
- در ایران، هزینه مستقیم و غیرمستقیم اثرات منفی سیگار کشیدن سالانه بیش از ۱.۲ میلیارد دلار برآورد شده است.
یک مقام سابق در وزارت بهداشت ایران (که نخواست نامش فاش شود) به ما گفت:
«ما بیشتر از سود مالیات سیگار، داریم تاوان مرگ و بیماری را می‌دهیم. اگر این پول صرف آموزش و پیشگیری شود، کشور نجات می‌یابد.»
چه کسانی سود می‌برند؟ صنعت دخانیات و سیاست‌های خاکستری
با وجود شواهد علمی روشن درباره اثرات منفی سیگار کشیدن، چرا هنوز فروش آن قانونی‌ست؟
پاسخ ساده است: سود.
- شرکت‌های دخانیاتی با تبلیغات جذاب، نوجوانان و زنان را هدف می‌گیرند.
- طعم‌دهنده‌های مصنوعی برای جذاب‌کردن سیگارهای سبک‌تر طراحی می‌شوند.
- بیش از ۷۰٪ سود سالانه آن‌ها، از کشورهای در حال توسعه تأمین می‌شود؛ جایی که قانون، ضعیف‌تر و آگاهی، کمتر است.
مقابله جهانی: برخی کشورها، موفق شده‌اند
در کشورهایی که سیاست‌های سختگیرانه اعمال شده:
- مانند استرالیا و کانادا، با افزایش مالیات، تعداد سیگاری‌ها تا ۳۰٪ کاهش یافته.
- در اروپا، ممنوعیت تبلیغ سیگار، تأثیر چشمگیری در کاهش مصرف داشته است.
اما هنوز بسیاری از کشورها، در اجرای چنین سیاست‌هایی جدی نیستند یا با نفوذ شرکت‌های بزرگ روبه‌رو هستند.
آیا سکوت، همدستی با مرگ نیست؟
اثرات منفی سیگار کشیدن، نه فقط بر ریه یک فرد، که بر سلامت یک جامعه سایه می‌اندازد.
سیگار یک انتخاب فردی نیست، وقتی کودک، همسر یا همکار تو هم آن را استنشاق می‌کنند.
این سؤال، بیش از آنکه علمی باشد، اخلاقی‌ست:چرا هنوز قانونی‌ست، چیزی که می‌دانیم می‌کُشد؟
