در محله‌های حاشیه‌ای تهران، صحنه‌ی جوانی نحیف که به دیواری ترک‌خورده تکیه داده یا زنی که صورتش را هنگام روشن کردن سیگار افغانی می‌پوشاند، دیگر عجیب نیست.
اعتیاد به مواد مخدر در ایران ۱۴۰۴ دیگر یک مسئله حاشیه‌ای نیست، بلکه به بحرانی ملی تبدیل شده که بافت اجتماعی را تهدید کرده و ریشه در میان طبقات فقیر و حتی متوسط دوانده است.
نقشه‌ی گسترش: از زاهدان تا تهران
بر اساس گزارش‌های غیررسمی، بیش از ۳.۵ میلیون نفر در ایران مصرف‌کننده دائمی مواد مخدر هستند که حدود ۱.۶ میلیون نفر از آن‌ها دچار اعتیاد شدیدند.
این آمار، حتی با وجود تلاش دولت برای پنهان‌کاری، نشان می‌دهد که اعتیاد به مواد مخدر در ایران ۱۴۰۴ دیگر محدود به حاشیه‌نشینان نیست، بلکه به دانشگاه‌ها، پادگان‌ها و حتی مدارس راه یافته است
تحقیقات منابعی چون “سلامت نیوز” حاکی از افزایش مصرف شیشه (مت‌آمفتامین) و تریاک در پنج سال گذشته است؛ روندی که به عوامل مختلفی چون فقر، بیکاری و ناامیدی عمومی در میان نسل جوان مربوط میشود.
افغانستان: گذرگاه باز برای سم
با توجه به اینکه ایران هم‌مرز با افغانستان است؛ کشوری که بیش از ۸۰ درصد تریاک جهان را تولید می‌کند، مرزهای شرقی ایران به مسیر اصلی قاچاق مواد مخدر تبدیل شده‌اند.
با وجود دیوارها و ایست‌های بازرسی، دولت موفق به بستن کامل این مسیر نشده و همین باعث شده تا اعتیاد به مواد مخدر در ایران ۱۴۰۴ به بحرانی امنیتی نیز بدل شود. حتی در برخی موارد، نیروهای مرزی یا نهادهای ذی‌نفوذ در تسهیل قاچاق نقش داشته‌اند.
قربانیان پنهان: زنان و کودکان معتاد
یکی از وجوه تاریک اعتیاد به مواد مخدر در ایران ۱۴۰۴، افزایش شدید اعتیاد در میان زنان و حتی کودکان است.
بر اساس گزارش خبرگزاری “ایلنا”، تعداد زنان معتاد در پنج سال اخیر ۲۸ درصد افزایش یافته که علت آن را می‌توان در خشونت خانگی، فقر ساختاری و نبود حمایت‌های روانی و اجتماعی جست‌وجو کرد.
در شهرهایی مانند کرمانشاه، مواردی از اعتیاد در دختران ۱۳ ساله گزارش شده است. این کاهش سن شروع اعتیاد، گواهی بر فروپاشی تدریجی ساختارهای تربیتی و حمایتی جامعه است.
انکار رسمی، مجازات به جای درمان
با وجود شواهد فراوان، دولت ایران همچنان با اعتیاد به مواد مخدر در ایران ۱۴۰۴ برخوردی تنبیهی دارد، نه پیشگیرانه.
هزاران معتاد هر سال در عملیات‌های پلیسی بازداشت می‌شوند و به مراکزی غیربهداشتی و فاقد درمان مؤثر فرستاده می‌شوند؛ مسیری که اغلب منجر به بازگشت سریع به اعتیاد میشود.
برخی کارشناسان بر این باورند که جمهوری اسلامی از موضوع اعتیاد برای پوشاندن شکست‌های اجتماعی‌اش استفاده می‌کند و به‌جای حل بنیادین، آن را در رسانه‌ها سرکوب یا نادیده می‌گیرد.
امید در دل تاریکی: ابتکارات مردمی
در میان این تاریکی، امیدهایی نیز دیده میشود. فعالان اجتماعی، روان‌پزشکان و داوطلبان محلی در تلاش‌اند با راه‌اندازی کمپ‌های حمایتی، کارگاه‌های آموزشی، و توزیع اقلام کاهش آسیب، به مقابله با اعتیاد به مواد مخدر در ایران ۱۴۰۴ بپردازند.
اما این تلاش‌ها معمولاً با فشارهای امنیتی، کمبود منابع مالی، یا سانسور رسانه‌ای روبه‌رو می‌شوند.
اعتیاد به مواد مخدر در ایران ۱۴۰۴ بازتابی از بحران عمیق اجتماعی است؛ بحرانی که در آن سیاست، اقتصاد، و سرکوب فرهنگی در هم تنیده‌اند.
اگر این بحران به‌عنوان تهدیدی جدی برای سلامت عمومی و امنیت اجتماعی پذیرفته نشود، باید منتظر نسلی سوخته و جامعه‌ای در باتلاق سم و انکار باشیم.