با فرا رسیدن عيد قربان در ايران، آیینی که ریشه در سنت ابراهیمی دارد، صدای تکبیر نماز عید و بوی گوشت تازه در برخی مناطق کشور شنیده می‌شود. اگرچه این عید در تقویم رسمی جمهوری اسلامی همانند عید فطر مورد توجه قرار نمی‌گیرد، اما برای میلیون‌ها اهل سنت در غرب، جنوب و شرق کشور، عيد قربان در ايران بزرگ‌ترین جشن مذهبی سال به شمار می‌رود.
کجا ذبح میکنند؟ نگاهی به نقاط داغ قربانی در ایران
کردستان و کرمانشاه:
در شهرهایی چون سنندج، پاوه و مریوان، مراسم ذبح با دقت بالا و طبق فقه اهل سنت برگزار می‌شود. نماز عید در میادین برگزار شده و پس از آن مردم با گاو و گوسفند به سمت کشتارگاه‌های محلی می‌روند. این نواحی از اصلی‌ترین کانون‌های عيد قربان در ايران هستند.
سیستان و بلوچستان:
در مناطق بلوچ‌نشین، ذبح قربانی نه تنها مناسکی مذهبی، بلکه تجلی روح همبستگی قبیله‌ای‌ست. خانواده‌ها به صورت جمعی دام تهیه کرده و گوشت آن را میان فامیل و فقرا تقسیم میکنند. حضور گسترده مردم در این استان نشان‌دهنده جایگاه ویژه عيد قربان در ايران است.
استان خوزستان (اهواز، شادگان، خرمشهر):
اقوام عرب خوزستان، عيد قربان در ايران را با شکوه خاصی گرامی می‌دارند. قربانی جلوی خانه‌ها و در فضای باز انجام می‌شود و عبارات مذهبی به زبان عربی شنیده می‌شود، که به این روز رنگ و بویی بومی می‌دهد.
تهران و مشهد:
در شهرهای بزرگتر، به‌ویژه در محله‌های سنی‌نشین یا مهاجرنشین، برخی ترجیح می‌دهند از خدمات ذبح نیابتی نهادهای خیریه یا مجازر اسلامی بهره ببرند. این تحولات مدرن بخشی از روند تغییر اجرای عيد قربان در ايران محسوب می‌شود.
عادات اجتماعی و تحول تدریجی آیین ذبح
در دهه‌های اخیر، با رشد شهرنشینی و نظارت‌های بهداشتی، شیوه ذبح سنتی در خیابان‌ها محدود شده و بیشتر مردم دام را به کشتارگاه‌ها منتقل میکنند. با این حال، در بسیاری از روستاها، آیین ذبح همچنان به صورت خانوادگی، با خواندن دعا، انجام می‌شود. این تنوع روش‌ها نشان‌دهنده گوناگونی اجرای عيد قربان در ايران است.
در مناطق سنی‌نشین، روحانیون اهل سنت نقش فعالی در هدایت آیین قربانی دارند، در حالی که در مناطق شیعه‌نشین، قربانی بیشتر در قالب نذر یا مناسک عاشورایی دیده می‌شود تا عيد قربان در ايران.
سایه اقتصاد بر آیین قربانی
افزایش قیمت گوشت و دام باعث شده که بسیاری از خانواده‌ها از ذبح قربانی صرف‌نظر کرده یا به شکل گروهی اقدام به تهیه دام کنند. به گفته فعالان اجتماعی، با وجود شرایط اقتصادی سخت، فرهنگ نذر و توزیع گوشت میان نیازمندان، همچنان زنده است. این موضوع به‌ویژه در مناسبت‌هایی چون عيد قربان در ايران نمود بیشتری دارد.
در نهایت، عيد قربان در ايران تنها مناسکی مذهبی نیست، بلکه آینه‌ای از تنوع فرهنگی، مذهبی و اجتماعی کشور است؛ آیینی که در آن، ایمان با عمل گره می‌خورد و مفاهیم فداکاری، همدلی و کمک به نیازمندان احیا می‌شود — هرچند در سکوت تقویم رسمی.
مراکز عرضه دام برای عید قربان در ایران در تهران
به مناسبت عید قربان در ایران، شهرداری تهران فهرستی از ۱۵ مرکز ثابت و موقت عرضه دام را اعلام کرده است تا شهروندان بتوانند دام مورد نیاز خود را برای قربانی تهیه کنند. این مراکز با رعایت نکات بهداشتی و شرعی در نقاط مختلف شهر تهران مستقر شده‌اند تا دسترسی آسان‌تر برای مردم فراهم شود.
مکان‌های اعلام شده شامل موارد زیر هستند:
- منطقه ۱: ازگل، بعد از پل صدر، ورودی خیابان گلچین
- منطقه ۲: بلوار فرهنگ، محله فرهنگ، خیابان میرمالک
- المنطقة 4 : شارع هنجام، الجانب الشمالي الشرقي من تقاطع استقلال
- منطقه ۵: انتهای بزرگراه شهید باکری، تقاطع جنت‌آباد شمالی
- منطقه ۱۲: خیابان ری، جنب پمپ بنزین
- منطقه ۱۴: بزرگراه محلاتی، خیابان شاه‌آبادی، بلوار کوثر
- منطقه ۱۵: بزرگراه امام رضا (ع)، بعد از گردنه تنباکویی، قبل از میدان گل
- منطقه ۱۸: بزرگراه آزادگان، جنب پارک آزادشهر
- منطقه ۲۰: خیابان شهید رجایی، قبل از بیمارستان هفتم تیر، جنب مرکز معاینه فنی
- منطقه ۲۲: پارکینگ شماره ۳ پارک آبشار
این مراکز با هدف تسهیل در فرآیند ذبح شرعی و بهداشتی دام، بخشی از برنامه‌های مدیریت شهری برای برگزاری هر چه بهتر مراسم عید قربان در ایران هستند.