کودکان در ایران همواره با نقض حقوق و نادیده گرفته شدن مواجه هستند. مسئله حقوق کودکان در ایران یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل است و به بحرانی واقعی تبدیل شده که تنها با راهکارهای عملی و مؤثر قابل حل است. اگر دولت به ارزش و اهمیت کودکان توجه داشت، می‌توانست از توانایی‌های عظیم آن‌ها برای آینده‌ای پربار بهره ببرد.
خشونت علیه کودکان
بر اساس گزارش‌های حقوق بشری، حداقل (۴۵) مورد قتل کودکان در سال (۲۰۲۳) ثبت شده است، اما به دلیل عدم شفافیت نهادهای رسمی و سکوت خانواده‌های آسیب‌دیده، این آمار احتمالاً کمتر از واقعیت است. همچنین، (۳۲) مورد تجاوز و سوءاستفاده جنسی از کودکان، (۶) مورد قتل ناموسی، و (۴۸) مورد خودکشی کودکان گزارش شده که نشان‌دهنده محیط اجتماعی ناامن و نقض گسترده حقوق بشر در ایران است. علاوه بر این، سرکوب و استبداد علیه بزرگسالان نیز بدون هیچ‌گونه عدالت یا اعتراضی ادامه دارد.
اما خطرناک‌تر از همه، هدف قرار دادن کودکان اقلیت‌های قومی و مذهبی توسط نهادهای امنیتی است. نمونه‌ای بارز از این وضعیت، قتل کودک بلوچ “يوسف شهلي بر “، 5 ساله، بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی در سیستان و بلوچستان است. این منطقه به دلیل سرکوب سیستماتیک اقلیت بلوچ، همواره شاهد چنین فجایعی بوده است. یوسف برای ساعت‌ها در بیمارستان ماند و می‌توانست نجات یابد، اما سهل‌انگاری باعث قتل او و برادرش شد، برادری که هنوز فرصت دیدن دنیا را نیافته بود.
در چنین حادثه‌ای، چگونه می‌توان به امنیت خانواده اطمینان داشت؟این حادثه خشم عمومی را برانگیخت، به‌ویژه که سابقه نیروهای ایرانی در هدف قرار دادن غیرنظامیان بلوچ، از جمله کودکان، بدون هیچ‌گونه مجازاتی روشن است.
تبعیض علیه حقوق کودکان
در حالی که هیچ انسانی مسئول محل تولد یا خانواده خود نیست و ایران در زمینه فناوری‌های هسته‌ای پیشرفت کرده، اما تفکر بسیاری هنوز در نقطه‌ای ثابت مانده است که تبعیض علیه اقلیت‌ها و گروه‌های مختلف را توجیه می‌کند. این تبعیض فقط به توزیع حقوق و برخوردهای ناعادلانه در ادارات دولتی و منابع ملی محدود نمی‌شود، بلکه شامل رفتار با کودکان نیز می‌شود. کودکان اقلیت‌هایی مانند بلوچ‌های سنی و عرب‌ها به‌طور ویژه هدف قرار می‌گیرند و این یکی از اولویت‌های برخی کشورهایی است که با سیاست‌های تبعیض‌آمیز اداره می‌شوند.
نبود قوانین حمایتی
اجرای قوانین منع خشونت علیه کودکان همچنان ضعیف و ناچیز است. دولت ایران مسائل حقوق کودکان را در اولویت‌های ثانویه قرار داده و اجرای سازوکارهای نظارتی را نادیده می‌گیرد. همچنین، هرگونه تلاش برای ایجاد محیطی امن و سالم برای کودکان با اتهام‌هایی نظیر «مخالفت با نظام» سرکوب می‌شود.
دولت به جای پرداختن به این مسائل اساسی، بر تحمیل محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی تمرکز دارد و از حل مشکلاتی مانند خشونت، تبعیض، آزار، طرد اجتماعی و سوءاستفاده از کودکان غافل مانده است.
این آمارها نشان‌دهنده وضعیت فاجعه‌بار حقوق کودکان در ایران است؛ جایی که بحران‌ها به دلیل نبود سیاست‌های حمایتی، افزایش فقر و ضعف زیرساخت‌های خدمات اجتماعی و آموزشی روزبه‌روز وخیم‌تر می‌شود. درحالی‌که کودکان در سراسر کشور رنج می‌برند، کودکان اقلیت‌ها نه‌تنها با خشونت مستقیم بلکه با تبعیض و به حاشیه رانده شدن سازمان‌یافته مواجه هستند.