ایران در سال‌های اخیر به پایتخت جراحی‌های زیبایی در خاورمیانه تبدیل شده است. از بینی‌های کوچک‌شده تا گونه‌های برجسته و لب‌های پروتز شده، خیابان‌های تهران و شیراز پر شده‌اند از چهره‌هایی که زیر تیغ جراحی تغییر کرده‌اند. اما آیا این عطش به زیبایی صرفاً یک انتخاب شخصی است؟ یا نشانه‌ای از بحران هویتی، فشار اجتماعی و اقتصاد بیمار؟
چرا جراحی‌های زیبایی در ایران چنین رشد دیوانه‌واری دارد؟
در کشوری که نرخ بیکاری بالا، محدودیت‌های اجتماعی گسترده و فضاهای تفریحی محدود است، بدن زنان و حتی مردان به میدان رقابت و بروز فردیت بدل شده. جراحی‌های زیبایی، از بینی گرفته تا زاویه‌سازی فک، راهی برای دیده‌شدن، تأیید گرفتن و حتی یافتن شغل بهتر تلقی می‌شود.
در نظامی که کنسرت ممنوع است اما تبلیغات کلینیک‌های زیبایی آزادانه در مترو و تلویزیون پخش می‌شود، صنعت جراحی‌های زیبایی به یکی از معدود حوزه‌هایی بدل شده که هم سودآور است و هم مشروع؛ حداقل در نگاه عمومی.
چه کسانی از این جراحی‌ها سود می‌برند؟
از جراحان ستاره‌مانند در شمال تهران تا کلینیک‌های زیرزمینی در مناطق فقیرنشین، جراحی‌های زیبایی به صنعتی چند میلیارد تومانی تبدیل شده. سود اصلی به جیب پزشکانی می‌رود که بعضاً بدون تخصص رسمی، تنها با چند دوره کوتاه، دست به تیغ می‌برند.
اما فاجعه‌آمیزتر، وضعیت کلینیک‌های غیرمجاز است؛ جایی که زنان فقیر با وعده چهره جدید، قربانی مواد تقلبی و تیغ جراحان بی‌مجوز می‌شوند. در برخی موارد، نارضایتی از نتایج جراحی‌های زیبایی به افسردگی، انزوا و حتی خودکشی منجر شده است.
فرهنگ، رسانه و بدن زنانه
در جمهوری اسلامی، بدن زن همواره موضوع مناقشه و کنترل بوده. از پوشش اجباری گرفته تا تبلیغ استانداردهای زیبایی خاص، زنان در معرض فشارهای متناقضی قرار دارند. جراحی‌های زیبایی در چنین بستری، به ابزار مقاومت یا انطباق تبدیل شده است.
برخی دختران جوان، جراحی را راهی برای کنترل بدن خود و بازتعریف هویتشان می‌دانند؛ درحالی‌که دیگران تحت فشار اطرافیان، همسالان یا حتی شرط ازدواج، ناگزیر به انجام آن می‌شوند.
چه زمانی این روند متوقف می‌شود؟
تا زمانی که جامعه از بحران معنا، فقر فرهنگی و محدودیت‌های اجتماعی رنج می‌برد، جراحی‌های زیبایی نه‌تنها کاهش نمی‌یابد، بلکه به شاخصی از موفقیت اجتماعی بدل می‌شود. نیاز به زیبایی، در نبود فرصت‌های برابر و عدالت اجتماعی، به نیازی کاذب اما عمیق تبدیل شده است.
اگر سیاست‌گذاران به‌جای سرکوب موسیقی و پوشش، به توانمندسازی زنان و جوانان بپردازند، شاید روزی برسد که جراحی‌های زیبایی یک انتخاب آگاهانه باشد، نه آخرین راه برای دیده‌شدن.